Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali


TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI



Download 3,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/269
Sana14.07.2022
Hajmi3,45 Mb.
#793604
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   269
TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI
2020/2(23
)
 
proyeksiyalashni ko‘rib chiqamiz. Ortogonal proyeksiyalari bilan berilgan ABC (A'B'C',A"B"C") va DEF 
(D'E'F',D"E"F") uchburchak tekisliklarini o‘zaro kesishuv chizig‘ini yasashda bu uchburchaklarni D E 
tomoni bo‘yicha bissektor tekisligiga qiyshiq burchakli parallel proyeksiyalash bilan aniqlash 
mumkin. Bunda har ikkala berilgan uchburchak tekisliklarni D E tomon yo‘nalishi bo‘yicha qiyshiq 
burchakli parallel proyeksiyalash bilan bissektor tekisligiga proyeksiyalaymiz. Bunda DEF uchburchak 
bissektor tekisligiga D0E0 = F0 kesma shaklida proyeksiyalanib, ABC uchburchak esa, A0B0C0 
ko‘rinishida proyeksiyalanadi.
Bissektor tekisligida yordamchi proyeksiyalash bilan hosil bo‘lgan shakllarning o‘zaro kesishuv 
nuqtalari K0 va N0 ko‘rinishida proyeksiyalanadi. Bu nuqtalarning ortogonal proyeksiyalarini yasash 
uchun ularni teskari E D (E'D',E"D") proyeksiyalash yo‘nalishi orqali proyeksiyalovchi nurlar 
o‘tkaziladi. Bu K0 va N0 nuktalarni ABC uchburchakga tegishli tomonlari proyeksiyalari bilan 
kesishgan nuqtalari K(K',K") va N(N',N") belgilanadi. Hosil bo‘lgan nuqtalar o‘zaro tutashtirilib ikki 
tekisliklarni kesishuv chizig‘i K N(K'N',K''N'' ) ortogonal proyeksiyada aniqlanadi. Kesishuv chiziqning 
ko‘rinarli va ko‘rinmas tomonlari aniqlanadi.
Bu uchburchaklarning o‘zaro kesishuv chizig‘ini yasashda uchburchaklarning istalgan tomoni 
yo‘nalish bo‘yicha bissektor tekisligiga proyeksiyalovchi nur sifatida qabul qilish ham mumkin. 
Bissektor tekisligiga yordamchi markaziy proyeksiyalash usulida uchburchak tomonlarining biror 
ixtiyoriy nuqtasini proyeksiyalash markazi qilib olish ham mumkin. Shuningdek, qirrali sirtlarni 
bissektor tekisligiga markaziy va parallel usullari bilan proyeksiyalash bilan ham turli pozitsion 
masalalarni yechish mumkin.
Masalan, piramida va prizma qirralarining biror to‘g‘ri chiziq bilan kesishish nuqtasini aniqlash 
masalasida yordamchi proyeksiyalash usuli ancha qulaylikga ega bo‘ladi. Ortogonal proyeksiyalari 
bilan berilgan S (a' b' c', a'' b'' c '') piramidani d (d',d'') to‘g‘ri chiziq bilan kesishish nuqtasini 
aniqlashda II va IV choraklardan o‘tuvchi bissektor tekisligiga yordamchi proyeksiyalash orqali 
bajarish mumkin.
Bunda piramidaning S (S',S'') uchini yordamchi proyeksiyalash markazi qilib olinadi. Malumki, 
d(d',d'') to‘g‘ri chiziqning bissektor tekisligidagi ixtiyoriy nuqtalari proyeksiyasi uning d' va d'' 
proyeksiyasining o‘zaro uchrashuv nuqtasi D0 bo‘ladi. d(d',d'') to‘g‘ri chiziqning bissektor 
tekisligidagi d0 proyeksiyasini yasash uchun unga tegishli bo‘lgan ixtiyoriy E(E',E'') nuqta tanlab 
olinadi. Bu nuqtaning S (S',S'') markaz orqali bissektor tekisligidagi proyeksiyasi E0 bo‘ladi.
D0 va E0 nuqtalarni tutashtiruvchi d0 to‘g‘ri chiziq fazodagi d to‘g‘ri chiziqning bissektor 
tekisligidagi proyeksiyasi bo‘ladi. 
Piramidaning S (S',S'') uchi orqali o‘tuvchi qirralarining bissektor tekisligiga proyeksiyalaganda 
A0, B0 va C0 nuqtalar hosil bo‘ladi. 
Bu nuqtalarni o‘zaro tutashtirib, piramidaning bissektor tekisligidagi proyeksiyasi hosil 
qilinadi. 
Yuqoridagi misolda keltirilgan xulosalarga asosan umumiy holatda berilgan biror prizmaning 
ixtiyoriy to‘g‘ri chiziq bilan kesishish nuqtalarini yasash mumkin. 
Bunda proyeksiyalari bilan prizma qirralari a, b va c larni bissektor tekisligi proyeksiyalari 
A0B0C0 uchburchak hosil bo‘ladi.
Berilgan d (d',d'') to‘g‘ri chiziqni va undagi biror Ye (Ye',Ye'') nuqtani l(l',l'') yo‘nalish bo‘yicha 
bissektor tekisligida, proyeksiyalanganda, d0 to‘g‘ri chiziq hosil bo‘ladi. Bu to‘g‘ri chiziqni prizmaning 
bissektor tekisligidagi proyeksiyasi bilan kesishgan K0 va N0 nuqtalari belgilanadi. Topilgan 
nuqtalarning ortogonal proyeksiyalari K',K''va N',N'' ni l ga teskari yo‘nalish bo‘yicha aniqlanadi.
Yuqoridagi yasashlardan kelib chiqadiki, bissektor tekisligida pozitsion masalalarni yechishda 
Monj chizmasidagi OX proyeksiyalar o‘qidan foydalanishga hojat qolmaydi. 

Download 3,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   269




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish