Тошкент давлат иқтисодиёт университети т. М. Зияев, Ш. Т. Исроилова, Д. Т.ЁҚУб олий таълимнинг

Ўзбекистонда ўтиш даврида давлатнинг ишчи кучи бозоридаги

ва аҳолини иш билан таъминлаш борасидаги стратегиясининг мақсадлари
Ўзбекистон Республикасида бозор муносабатларига ўтиш шароитида инсон манфаатларига йўналтирилган иш билан бандлик стратегияси ишлаб чиқилган. Ушбу стратегия меҳнатга лаёқатли ҳар бир инсон учун ўз қобилиятини намоён этиш ва ўз меҳнати билан ўзи ҳамда оиласи учун инсонга мансуб яхши турмуш шароитларини таъминлашни тақозо этади.
Меҳнатга лаёқатли аҳолини иш билан таъминлаш стратегияси қуйидагиларни амалга оширишни кўзда тутади:

• 
  фуқароларнинг меҳнат қилиш, тадбиркорлик, иқтисодий фаолият соҳасини ва турини ҳамда касбни танлаш эркинлиги каби конституциявий ҳуқуқларини таъминлаш;
  
• 
  меҳнат фаолияти мотивациясининг кучли механизмини жорий этиш, аҳоли иқтисодий фаоллигини ошириш учун шароитлар яратиш;
  
• 
  амалда меҳнат бозорини шакллантириш, меҳнат ресурсларини иқтисодиёт тармоқлари ва фаолият соҳалари бўйича эркин
  

тақсимланиши ва қайта тақсимланиши учун шароитларнинг яратилиши¹.
Шунга асосланган ҳолда давлатнинг иш кучи бозоридаги сиёсати-нинг асосий мақсади меҳнат ресурсларини такрор ишлаб чиқаришнинг ҳудудий хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда эркин меҳнат ва маҳсулдор иш билан бандликнинг иқтисодий, ҳуқуқий ва ташкилий шароитларини таъминлаш этиб белгиланган. Шу боисдан давлатнинг иш кучи бозоридаги сиёсати қуйидаги асосий йўналишларда амалга оширилади:

• 
  иқтисодиётда таркибий ўзгаришларни ва меҳнат ресурсларини тармоқлараро қайта тақсимлашни амалга ошириш;
  
• 
  меҳнат биржалари ва жойлардаги меҳнат бўлимлари орқали иқтисодий, ҳуқуқий дастаклар воситасида иш кучи таклифи ва унга талабни тартибга солиш. Бунинг учун жойларда ҳудудий «Бандлик» дастурлари ишлаб чиқилиб, амалга оширилади. Дастур ўз ичига аҳолининг рақобатга бардошсиз тоифалари учун янги иш жойларини яратиш, оммавий ишдан бўшатишларнинг олдини олиш, жамоатчилик ишларини ташкил этиш, ишсизларни қайта тайёрлаш, ўқитиш ва моддий жиҳатдан қўллаб-қувватлашга қаратилган чора- тадбирларни олади;
  
• 
  ишсизларга нафақалар, касбкорликка ўқитиш ва қайта ўқитиш даврида стипендиялар бериш, уларнинг оилаларига моддий ёрдам кўрсатиш каби социал кафолатлар бериш. Ушбу мақсадлар учун бандликка кўмаклашиш фонди ҳисобидан маблағлар ажратилади;
  

¹ Доклад о человеческом развитии – Узбекистан 1997 г. –Т.: 1998. с.55-56.

• 
  ёшларни, аёлларни, инвалидларни иш билан таъминлаш бўйича махсус тадбирларни амалга ошириш;
  
• 
  иш кучи сифатини ошириш, иш билан банд бўлмаган аҳолини касбкорликка ўқитиш, қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимини такомиллаштириш;
  
• 
  кишиларни ўзини-ўзи иш билан банд қилиш, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш.
  

Ишсизликнинг камайтиришнинг иқтисодий тадбирларидан энг асосийси халқ хўжалиги тармоқларида бозор талабларига мувофиқ кичик корхоналарни барпо этишдир, яъни кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ҳамда касаначиликни ривожлантиришдир. Бу тўғрида Президентимиз И.А.Каримов ҳам жуда кўп таъкидлаганлар. Маъруза вақтида бу масалага тегишли фактларни келтириш лозим бўлади. Бундай кичик корхоналарни барпо этиш қишлоқ жойларида кўпроқ бўлиши лозим. Бу эса ишлаб чиқаришнинг ва хизмат кўрсатишнинг миқёсини оширишга қаратилган бўлиши керак. Қишлоқ жойларида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни барпо қилиш ва қишлоқ инфратузилмасини ривожлантириш муҳим аҳамиятга эга.
Муҳим иқтисодий тадбирлар мажмуасига қишлоқ хўжалигининг ва қайта ишлаш саноатининг асосий махсулотларига ўтиш даврида давлат буюртмасини белгилаш, кичик ёшдаги болалари бўлган ва болали оналарни, нафақахўрлар ногиронларни кафолатлаштирилган иш жойлари билан таъминлаш ҳамда турли ижтимоий-иқтисодий имтиёзлар бериш орқали уларнинг моддий манфаатдорлигини оширишни ҳамда иш билан таъминланишини яхшилашга эришиш
мумкин.

3.