Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Urgench filiali Referat Mavzu


Sinusoidal kattaliklarning vektor tavsiflari va ularning ahamiyati



Download 0,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/31
Sana27.01.2022
Hajmi0,91 Mb.
#412755
TuriReferat
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   31
Bog'liq
Odamboyev Maqsad - elektronik sxemalar

Sinusoidal kattaliklarning vektor tavsiflari va ularning ahamiyati.
O’zgaruvchan EYuK o’zgaruvchan kuchlanish, o’zgaruvchan tok, tokning 
davri, chastotasi, maksimal tasir etuvchi qiymatlari bilan tavsiflanadi. 
Sinusoidal o'zgaruvchan funktsiyalar va ularni tavsiflovchi asosiy parametrlar 
davr T, chastota f , faza boshlang’ich fazasi , amplituda, oniy va ta’sir 
etuvchi qiymatlari). 
Sinusoidal o'zgaruvchan funktsiyalar va ularni harakterlovchi asosiy 
parametrlar. 


Vaqt bo'yicha o'zgaruvchi tok, kuchlanish, EYuK va quvvatning aniq bir 
paytdagi qiymatiga oniy qiymat deb ataladi va u quyidagi harflar bilan 
belgilanadi i i e, r. Tok, kuchlanish, EYuK va quvvatning eng yuqori oniy 
qiymatlari ularning amplitudalari deb ataladi va ular quyidagi 
t
 indeksli harflar 
bilan belgilanadi: I
m
U
m
. E
m
P
m
Ularning egri chiziqlari sinusoidadan farqli bo'lgan hollardagi eng yuqori oniy 
qiymatlari quyidagi 
max 
indeksli harflar bilan belgilanadi: I
max
, U
max
. E
max
, P
max

Toklar o‘z qiymatlarini bir xil ketma-ketlikda qaytarib turuvchi eng kichik 
vaqt oralig'i davr deb ataladi va T harfi bilan belgilanadi. Sinusoidal 
o’zgaruvchan tokning qiymatlari va yo’nalishi ushbu davr deb ataluvchi 
oraliqlarda takrorlanadi. 
Davrga teskari bo'lgan qiymat chastota deb ataladi va f harfi bilan belgilanadi. 
Son jixatdan chastota davriy o'zgaruvchan tokning bir sekund vaqt 
davomidagi davrlar soniga teng : f = . Chastotaning o'lchov birligi - Gerts 
(Gts). 
Sinusoidal o'zgaruvchi kattalikning burchak chastotasi - elektrik burchakning 
vaqt bo'yicha o'zgarishini belgilaydi. Ushbu burchakning sinusiga 
proportsional ravishda davr bilan bo'yicha bog'langan tok, EYuK, va 
kuchlanishlarning oniy qiymatlari o'zgarib boradi. Ushbu burchak chastotasi- 
rad/s larda o'lchanadi. 
Barcha sinusoidal o'zgaruvchi kattaliklar quyidagi ko'rsatkichlari bilan 
ta’riflanadi: amplitudasi; 2. Chastota yoki davri; 3. Boshlang’ich fazasi. 


Vaqtning boshlang'ich paytida EYuKning qiymatlarini belgilovchi \ va 
elektrik burchaklar boshlang’i'ch fazalar deb ataladi. 
Bir xil chastotali ikki sinusoidal kattalikning boshlang'ich fazalar farqi 
fazalarning siljish burchagi deb ataladi.O’zaro musbat amplitudaga ertaroq 
erishgan qiymat faza bo'yicha ilgari, qaysiki yuqoridagi qiymatlarga keyinroq 
erishadigan qiymat esa faza bo’yicha ortda qoluvchi deb ataladi[1,2] 
Sinusoidal kattaliklarning boshlang'ich fazalari va fazalarning siljish 
burchaklari. 
Sinusoidal kattaliklarning vektor tavsiflari va ularning mohiyati. Sinusoidal 
tok va kuchlanishlardan hozirda energetika tizimlari va korxonalarda keng 
qo'llanilishiga: 
Birinchidan - sinusoidal tok va kuchlanishli elektr energiyasini ishlab 
chiqarish (generatorlar), o'zgartirish (transformatorlar) va iste'mol qilish 
(asinxron dvigatellar) ekspluatatsiya nuqtai-nazaridan sodda va qulay; 
Ikkinchidan - chiziqli sinusoidal kattaliklar: qo'shilganda, ayrilganda, 
bo'linganda va integrallab yoki differentsiallanganda sinusoidal kattalik bo'lib 
qolaveradi. Boshqa hech bir funktsiyalar bunday xossaga ega emas. Aynan 
shunday ajoyib xususiyatlari uchun sinusoidal vaqt funktsiyalari garmonik 
yoki mukammal deb ataladi. 
Sinusoidal o'zgaruvchi qiymatlar vaqtning har qanday qiymatida oniy 
qiymatlarni ko'rsatadigan sinusoida yoki aylanuvchi vektorlar orqali 
tasvirlanadi. 
Sinusoidal EYuK ning vektor diagrammasi va uning sinusoidasi. 


Vaqtning boshlang'ich davrida (t=0) bir xil chastotali sinusoidal o'zgaruvchi 
qiymatlarni tasvirlovchi ikki yoki undan ziyod vektorlar majmuiga vektor 
diagrammadeb ataladi. 
Kuchlanish va tokning oniy qiymatlarni u(t), i(t) uzil kesil aniqlash uchun 
ularning amplituda, burchak chastota va boshlang'ich fazasi kabi uch 
parametrining hammasini aniqlash kerak. 
Ma’lumki u= va i= kuchlanish va tokning oniy qiymatlarini ifoda etadi. 
O’zgaruvchan tok o’tkazgichda ma’lum vaqt ichida qanday miqdorda issiqlik 
chiqargan bo’lsa, shu vaqt ichida o’shancha issiqlik chiqargan o’zgarmas 
tokning ish bajaradigan qiymati uning effektiv qiymati deyiladi. 
Bu qiymat sinusoidal tokning effektiv qiymati deb yurtiladi. EYuK va 
kuchlanishning effektiv qiymatlarini ham shu tarzda yozish mumkin. 
Sinusoidal EYuK ni hosil qilish O'zgaruvchan tokning eng ko'p tarqalgan 
manbalaridan biri mexanik energiyani elektr energiyasiga aylantirib beruvchi 
sinxron generatordir. Sinxron generatorda sinusoidal EYuK olish uchun 
doimiy magnit maydonida ramka ko'rinishdagi chulg'am o'zgarmas burchak 
tezligida aylantiriladi. O'zgaruvchan tok generatorlari ikki asosiy qismdan 
iborat (2.2-rasm). Qo'zg'almas qism - stator 1 va aylanuvchi qism-rotor 2 dir. 
Ularning birida (ko'pincha rotorda) doimiy elektromagnit joylashtiriladi va 
uning chulg'amlari o'zgarmas tok manbaidan ta'minlanadi. Silindrsimon 
statorning ichki yuzasidagi pazlarda joylashgan chulg'amlarda rotorning 
aylanishi natijasida e Blv EYuK paydo bo'ladi, bu yerda B-o'tkazgich simga 
ta'sir etuvchi magnit maydonining induksiyasi, lo'tkazgich simning uzunligi, 
v- aylanuvchi magnit maydonining chiziqli tezligi. Agar l va v kattaliklarni 


o'zgarmas deb olsak, u holda chulg’amlardagi EYuK e(t) ning o'zgarish 
qonuni magnit induksiyasi B ning vaqt bo'yicha o'zgarish qonuni bilan 
aniqlanadi. EYuK egri chizig'ining shakli sinusoidaga yaqin bo'lishi uchun 
generatorning rotorida joylashtirilgan qutb boshmog'i chetidagi havo oralig'i 
uning markaziga nisbatan 1,5 ... 2 marta kattalashtiriladi. Shu sababdan, 
magnit induksiyaning o'zgarish qonuni stator bilan rotor oralig'ida sinusoidal 
bo'ladi, qutb boshmoqlarining o'rtasida magnit induksiyasi maksimal bo'lib, 
qutb boshmoqlarining chetiga qarab kamayib boradi. Agar juft magnit qutblari 
soni p va rotorning bir minutdagi aylanishlar soni n bo'lsa, u holda 
o'zgaruvchan EYuK ning chastotasi: . 60 pn f Elektrotexnikada 
o'zgaruvchan tokning keng qo'llanishi elektr energiyani markazlashgan holda 
ishlab chiqarish va uni uzoq masofalarga uzatish masalasi yechilganidan keyin 
boshlandi. Energiyani uzatish va taqsimlash iqtisodiy tarafdan hamda 
xavfsizlik nuqtai nazaridan uzatish uchun yuqori kuchlanishni va taqsimlash 
uchun esa nisbatan past kuchlanishni talab etadi. O'zgaruvchan tok 
kuchlanishini o'zgartirish nihoyatda sodda statik apparat-transformator 
yordamida bajariladi. Agar bir xil chastotali bir necha sinusoidal funksiyalar 
(masalan, EYuK va tok) sinusoidalarining boshlanishlari mos kelmasa, u 
holda bu sinusoidalar faza jihatidan bir biriga nisbatan siljigan deyiladi. Faza 
siljishi tok va EYuK boshlang'ich fazalarining ayirmasi bilan o'lchanadi, ya'ni 

e . Agar bir xil chastotali sinusoidal funksiyalar boshlang'ich 
fazalari bir xil bo'lsa, u holda sinusoidalar faza jihatidan mos tushadi. Agar 
fazalar ayirmasi 
/ 2 ga teng bo'lsa, u holda sinusoidalar bir biriga nisbatan 
kvadraturada deyiladi. 



Document Outline

  • Elektron sensor signal
  • Asosiy konvertorlarning chiqish signallarini takomillashtirish
  • Signal tasnifi
  • KIRXGOF QONUNLARI
    • Ekvivalent Tvenin kuchlanishini olish
    • Tvenin ekvivalenti impedansini olish
    • Tervenin ekvivalent kuchlanishini hisoblash
    • Tvenin ekvivalent empedansini hisoblash
    • Kirxgof tenglamalari usuli
    • Kirxgofning ikkinchi qonuni bo'yicha tuzilgan tenglamalar soni
    • Halqa oqimlari usuli
    • Tugun kuchlanishlari usuli (potentsiallar)
    • Diyot turlari

Download 0,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish