33
2. 6-расм. Видеоимпульс амплитудасининг
спектр зичлиги
Видеоимпульс (тўғри бурчакли якка импульс Ŕ элементар ташувчи)
амплитудаси спектр зичлигининг графиги 2.6-раcмда кўрсатилган.
S(t)
Am
Т
U
f
U
U
2.7-расм. «Нуқта»ни узатишга мос телеграф сигнали
Импульснинг асосий энергияси (90 фоиздан кўпроғи) 0 дан
Ғ
т
=1/
u
гача
бўлган частоталар оралиғида, яъни импульс амплитудасининг спектр
зичлиги бош «япроқчаси»нинг частоталар оралиғида, 0 дан
Ғ
т
/2 гача бўлган
частоталар оралиғида эса 60 фоиздан кўпроғи жойлашганлиги 6-расмдан
кўриниб турибди
«Нуқта»ни
узатишга, яъни «1» токли ва «0» токсиз ташувчиларнинг
даврий кетма-кетлигига мос сигнал маълумотларни узатиш ва телеграф
сигналининг бошқа тури ҳисобланади (7-расмга қ.). Бу ерда юқорида қабул
қилинган белгилашлардан ташқари, янги белгилашлар ҳам киритилган:
Т
u
Ŕ
импульсларнинг
такрорланиш даври,
1/Т
u
=Ғ
u
эса Ŕ импульсларнинг
такрорланиш частотаси;
Т
u
/
u
=q
u
Ŕ импульсларнинг ўтказишга
мойиллиги
(«нуқта»ни узатиш ҳоли учун ўтказишга мойиллик
q=2).
Даврий сигнал Фурье қатори билан ифодаланиши мумкин:
u
k
u
m
u
m
u
к
u
u
m
u
u
m
F
k
k
q
k
A
q
A
F
k
k
T
k
A
T
A
t
C
2
cos
sin
2
2
cos
sin
2
)
(
1
1
. (13)
(13) формуланинг таҳлили шуни кўрсатадики, импульсларнинг даврий
кетма-кетлиги энг умумий ҳолда
34
A
o
=A
m u
/T
u
=A
m
/q
u
(14)
амплитудали ўзгармас ташкил этувчилардан ва
k
q
k
A
k
T
k
A
A
u
m
u
u
m
к
/
)
/
sin(
2
/
/
sin
2
(15)
амплитудали
Ғ
u
импульслар такрорланиш частотасининг гармоникаларидан
иборат. Уларнинг сони импульслар даврий кетма-кетлигининг Ўтказишга
мойиллигига боғлиқ. «Нуқта»ни узатиш ҳолида ўтказишга
мойиллик q
u
=2
бўлгани учун, (13) формула қуйидаги кўринишни олади:
u
к
m
m
F
k
k
k
A
A
t
C
2
cos
2
sin
2
2
)
(
1
.
(16)
Импульслар
даврий
кетма-кетлигининг
асосий
энергияси
частоталарнинг 0 дан
Ғ
т
=2Ғ
u
гача бўлган частоталар оралиғида ѐтади. Демак,
маълумотларни узатиш ва телеграф сигналларининг спектри, энг умумий
ҳолда, амплитудасининг спектр зичлиги якка
импульснинг спектр зичлиги
билан бир хил бўлган узлуксиз ташкил этувчилардан ва «нуқта» типидаги
импульслар даврий кетма-кетлиги амплитудасининг спектрига мос дискрет
ташкил этувчилардан иборат. Бироқ
шуни назарда тутиш керакки, иккилик
сигналлари узатилаѐтганда қабул қилгичда импульсларнинг бузилишсиз
тикланишига, яъни уларнинг кўринишини қатъий суратда сақлашга
зарурат
йўқ; ахборотни тиклаш учун икки қутбли сигналда импульснинг
ишорасинигина ѐхуд бир қутбли сигнал учун импульснинг бўлишлиги ѐки
бўлмаслигини қайд қилиш етарлидир.
Агар сигнал спектри ҳар жиҳатдан мукаммал паст частотали фильтр
(ПЧФ) билан чекланса, у ҳолда 0,5F
Т
га тенг кесма частотасида сигналларни
ишонч билан қабул қилиш мумкин, яъни бу сигналлар 0дан 0,5F
Т
гача бўлган
частоталар оралиғини
эгаллайди, деб ҳисоблаш мумкин. Бироқ реал
шароитларда телеграф ва маълумотларни узатиш сигналлари спектрининг
юқори чегаравий частотаси 1Ғ
т
га ѐки ҳатто 1,2 Ғ
т
га тенг бўлади. Бунга
узатишнинг баъзи турларида ахборотнинг
импульслар давомийлигининг
ўзгаришлари кўринишида бўлганлиги, шунингдек, халақитга тўсқинлик
қилувчи таъсир сабабдир.
Агар махсус шартлар олдиндан айтиб қўйилган бўлмаса,
маълумотларни узатиш ва телеграф сигналлари 0 дан Ғ
т
гача бўлган
частоталар оралиғини эгаллайди.
Бундай сигналлар узатилаѐтганда символ («1» ѐки «0» белги) ни
нотўғри қабул қилиш эҳтимоллиги ѐки хатонинг бўлиш эҳтимоллиги 10
-5
дан
кичик бўлмаслиги керак. Бу халақитдан зарурий ҳимояланганлик қийматини
А
тлг ҳ.
=12 дБ дан кичик бўлмайдиган қилиб танлашга имкон беради.
Do'stlaringiz bilan baham: