Tarix-7 2017.(Uzb). indd

I BOB. O RTA ASRLARNING IL K DAVRI
4-rasm. Ikki dalali almashlab ekish
ekish deyiladi) biriga don sepib, ikkinchisini shudgor qilib 
dam berish ham da ularni har yili almashtirib turish y o ‘lga 
q o ‘yilgan. Bu hosil m iq d o rin i oshirish b ilan b ir vaqtda 
ekinzorlarni tez-tez alm ashtirish zaruriyatidan xalos etadi. 
G erm anlar don va dukkakli ekinlardan tashqari poliz m ah- 
sulotlari, sabzavotlar, shu jum ladan, karam yetishtirishgan.
G e r m a n la r d a h u n a rm a n d c h ilik n in g t o ‘q im a c h ilik , 
y o g ‘o ch so zlik (xususan, qayiq y asash ), zarg arlik , te ri- 
k o ‘n c h ilik so h a la ri tara q q iy etgan. Ic h k i sav d o d a eng 
m u h im ash y o te m ir b u y u m la r h is o b la n g a n . G e rm a n
qabilalari q o ‘sh n ilari b o ‘lgan rim liklarga qullar, chorva 
m ollari, teri, kahrabo1 yetkazib berib, ulardan vino, nafis 
gazlam alar, sopol idishlar, zeb-ziynat buyum lari olishgan. 
Savdo m ol ayirboshlash shaklida b o ‘lib, faq at im periya 
bilan chegara hududlarda rim puli ishlatilgan.
Germanlarning ijtimoiy tuzumi. Germ anlar jamoasi davlat 
vujudga kelguniga q ad ar u ru g ‘chilik bosq ich in i b oshdan 
kechirgan. IV asrda m ulkiy tengsizlik kuchayib, jam oalar 
boylar va kam bag‘allarga ajrala boshladi va zodagonlar, 
erkin kishilar va yarim ozod kishilar toifalari shakllangan.
M ulkiy tabaqalanish natijasida ularda konung — zo d a­
gonlar y o ‘lboshchisi shakllanib, mavqei kuchaya borgan.
1 Kahrabo — qattiq, qatronli (smolali) va tiniq sariq rangli m a’dan.

---

I BOB. O RTA ASRLARNING IL K DAVRI
11
Konung — qabila boshlig‘i, zodagonlarning oliy 
vakili. N orm ann qabilalarida — harbiy yo‘lboshchi.
G erm anlar hayotida qabila harbiy qo‘shin boshliqlari o ‘rni 
ham muhim b o ‘lgan. Harbiy o ‘ljaning katta qismi yo‘lbosh- 
chiga tekkan. Sababi, u b o ‘linmasi jangchilarini ot, qurol- 
aslaha, turar-joy, oziq-ovqat bilan ta ’minlagan.
G e rm a n q ab ilalari IV —V asrla rd an keng h u d u d la rn i 
n a z o ra t qiluvchi qabila ittifo q larig a b irlash a boshlagan. 
Alemann, got, frank qabila ittifoqlari bir necha yuz ming 
kishidan iborat b o ‘lgan. Q abilalarning oliy organi hisob- 
langan xalq yig‘inlari sekin-asta o ‘z aham iyatini y o ‘qota 
borib, harbiy b o ‘linmalar va ular yo‘lboshchilarining obro‘si 
oshgan.
Alemann, got, franklar — germanlarning eng yirik 
qabilalari.
C h eg ara h u d u d larid ag i ayrim qabila b o sh liq lari R im
n o ib larig a y o llan m a harbiy xizm atga o ‘ta boshlaganlar. 
Bu harbiy b o ‘linm alar R im q o ‘shinlari yurishlari paytida 
alohida jangovar birlik sifatida qatnashgan. Ba’zida german 
qab ilalari im p eriy a ch eg aralarin i tash q i d u sh m a n la rd an
him oyalash vazifasini zim m asiga olgan. X ristianlik dini 
tarqala boshlashi natijasida ijtimoiy taraqqiyot yanada tez- 
lashgan.
Rim imperiyasiga bosqinlar. Zaif- 
lashib qolgan R im qo ‘shni varvarlar 
hujumini to ‘xtata olmagan. Qulchilik 
zu lm id an aziyat chekkan m ahalliy 
a h o li g e rm a n q a b ila la rig a q a rsh i 
c h iq m a y , b a ’z id a u la r to m o n ig a
o ‘tib k e tg a n la r. V asr b o sh la rid a
Pireney yarim oroli va Galliyaning 
b ir q is m id a d a s tla b k i v a r v a r la r
davlati — V estgot qirolligi tashkil 
topdi. G erm an qabilalari keyinchalik 
b o sib o lin g a n y e rla rd a: v an d allar

---

12