Tadqiqotlari

4.4-rasm. Marketing muammolarini sotish vaqti bo‘yicha tasniflash 
Marketing tadqiqotlari   muammolarining  sotish 
bozori boʻyicha tasnifi
Tashqi bozor
Hududdan 
tashqarida
Davlatdan 
tashqarida
Ichki bozor
Doimiy
• Ayrim tovar (xizmat)lar borki doimiy ishlab chiqariladi va doimiy isteʼmol qilib
boriladi. Masalan, non. Ishlab chiqarilishi ham isteʼmoli ham doimiy ravishda
davom etadi. Bundagi marketing tadqiqotlari muammosi oʻziga xos
Mavsumiy
• Mazkur guruh muammolar juda katta. Chunki, shunday tovar (xizmat)lar borki,
doimiy ravishda ishlab chiqariladi, ammo mavsumiy isteʼmol qilinadi. Masalan,
yozgi yoki qishgi kiyimlar, baliq mahsulotlari. Ayrim tovarlar borki, mavsumiy
ishlab chiqariladi, ammo doimiy isteʼmol qilinadi. Masalan, meva va sabzovotlar.

---

 
94 
 
 
Marketing  tadqiqotlari  muammolarini  tovar  (xizmat)lar  iste’molchilari 
bo‘yicha tasniflashda birinchi navbatda odamlarning jinsi bo‘yicha tovar ( xizmat)ni 
yetkazib  berish  muammolariga  e’tiborni  qaratish  lozim.  Ayrim  tovar  (xizmat)lar 
borki, ularni sotishda tabaqalanish inobatga olinmaydi. Masalan, non va boshqa oziq-
ovqat  mahsulotlari,  juda  ko‘p  oilaviy  umumiy  foydalanadigan  tovarlar  (televizor, 
xolodilnik,  avtomashina  kabilar)  shular  jumlasiga  kiradi.  Ammo  juda  ko‘p 
tovarlarning  bir  qismi  faqat  ayollarga  yoki  erkaklarga,  ayrimlari  esa,  bolalarga 
mo‘ljallangan. Bunga asosan kiyim-kechaklarni  misol qilish  mumkin.  Har bir kiyim 
kechakdan  qancha  erkaklarga,  qaysi  o‘lchamda,  qanchasi  ayollarga  va  ular  ham 
o‘lchami  va  boshqa  assortiment  turlari  bo‘yicha  ishlab  chiqarish  lozimligi,  keyin 
ularni  sotish  muammosi  barchasi  ushbu  marketing  muammosida  jamlanadi. 
Bularning  qay  tarzda  amalga  oshirilishi  mumkinligini  ushbu  muammolarning 
yechimi orqali hal bo‘lishini inobatga olish lozim. 
Marketing  tadqiqotlari  muammolarini  tovar  (xizmat)lar  iste’molchilari 
bo‘yicha  tasniflashda  kishilarning  kasbi  bo‘yicha  tovar  (xizmat)ni  yetkazib  berish 
masalasi ham muhim yo‘nalishlardan biridir. Chunki, ayrim kasbdagi tovarlar maxsus 
shu  kasbga  yo‘naltirilgan  bo‘ladi.  Bularga  tibbiyot  xodimlarining  maxsus  kasbiy 
xalati,  ayrim  yirik  kompaniyalarning  maxsus  kiyimi,  ishchilarning  ish  kiyimi 
kabilarni  misol  keltirish  mumkin.  Ushbu  kiyimlarni  ham  qancha  va  qayerda  ishlab 
chiqish,  kimlarga  sotish  masalasi  ham  yechimini  kutayotgan  muammo  tarzida 
hamisha kun tartibidan tushmaydi.  

---

 
95