Tadqiqotlari

11.2-jadval 
Internetdan 
foydalanuvchilarning 
dunyo 
mintaqalari 
bo‘yicha 
taqsimlanishi (manba: Nua Internet Surveys) 
 
Mintaqa 
Foydalanuvchilar soni, mln. kishidan ortiq 
Shimoliy Amerika 
320 (88.1 %) 
Yevropa 
660 (80.2) 
Tinch Okeani  va Avstraliya mintaqasi 
28 (69.6 %) 
Lotin Amerikasi 
404 (62.4 %) 
Osiyo 
1 938 (49.7) 
Afrika 
388 (31.2%) 
O‘rta Sharq 
147 (58.7 %) 
Umumiy soni 
3 885 
 

---

 
250 
 
Internetdan  foydalanuvchilarning  ayrim  Yevropa  mamlakatlari  bo‘yicha 
taqsimlanishi (manba: Nua Internet Surveys) 
Internet  kompaniyalar  va  ularning  mijozlari  o‘rtasida  individual  aloqalarni 
shakllantirish  uchun  misli  ko‘rilmagan  imkoniyatlar  taqdim  etadi.  Bu  imkoniyatlar 
muvaffaqiyatli  biznes  yuritish  bo‘yicha  zamonaiy  tendensiyalar  bilan  uzviy  aloqada 
bo‘lib,  ular  orasida  asosiy  raqobatli  afzalliklardan  biri  mijozlarning  kompaniyaga 
moyilligini shakllantirish va ularning qoniqqanlik darajasini oshirish uchun ular bilan 
o‘zaro aloqani yo‘lga qo‘yish va qo‘llab-quvvatlash hisoblanadi. 
Mahsulot  sotishning  belgilangan  darajada  bo‘lishini  qo‘llab-quvvatlash  uchun 
kompaniya o‘z  faoliyatida  ikkita asosiy  yo‘nalishni:  yangi  xaridorlarni jalb qilish  va 
mavjud  xaridorlar  bilan  munosabatlarni  qo‘llab-quvvatlashni  hisobga  olishi  zarur. 
Iqtisodiy  foyda  nuqtai  nazaridan  yangi  xaridor  topgandan  ko‘ra  doimiy  xaridorlar 
bilan o‘zaro munosabatlarni qo‘llab-quvvatlash arzon tushadi. 
Ommaga keng ma’lum bo‘lgan bir nechta dalilni keltirib o‘tamiz: 
➢
 
Pareto  tamoyiliga  ko‘ra  kompaniya  daromadlarining  80%ini  mijozlarning 
20%i keltiradi; 
➢
 
tovar  birligini  sotish  uchun  savdo  vakiliga  yangi  xaridorlarni  jalb  qilish 
uchun ularga o‘nlab marta murojaat qilish talab qilingan bir paytda doimiy mijozlarga 
o‘rtacha 2-3 marta murojaat qilish kifoya; 
➢
 
doimiy  mijoz  bilan  bitim  tuzish  xuddi  shu  bitimni  yangi  xaridor  bilan 
tuzishga nisbatan 5-10 baravar arzonga tushadi; 
➢
 
doimiy  xaridorlar  sonining  5  %ga  o‘sishi  umumiy  sotuv  hajmining  25  % 
o‘sishiga olib keladi. 
Kompaniyalarni  mijozlar  bilan  munosabatlarni  qayta  ko‘rib  chiqishga  majbur 
qiluvchi  sabablar  boshqa  tendensiyalar  ham  bo‘lishi  mumkin.  Internetda 
foydalanilayotgan  zamonaviy  texnologiyalar  shunga  olib  keldiki,  endi  xaridor 
bozorning istalgan qismiga eng kam tranzaksiya xarajatlari bilan murojaat qila oladi. 
Mavjud mijozlarni ushlab qolish bunday sharoitlarda birlamchi vazifaga aylanadi. 
Mijoz  va  firma  o‘rtasidagi  aloqa  telefon  va  faksdan  tortib  telekonferensiya  va 
elektron  pochtagacha  turli  usullar  bilan  amalga  oshirilishi  sababli  mijoz  bu  kanallar 

---

 
251 
 
bo‘yicha  olinuvchi  barcha  axborotlar  kompaniya  tomonidan  birgalikda  ko‘rib 
chiqilishini  kutadi.  Bunday  sharoitlarda  mijoz  va  u  bilan  aloqa  haqidagi  barcha 
axborotlarni hisobga olgan holdagina uni ushlab qolish mumkin bo‘ladi. 
Bundan  tashqari,  reklama  va  sotuvni  rag‘batlantirish  kabi  iste’molchi 
talabining  an’anaviy  rag‘batlari  samaradorligining  pasayish  yo‘nalishi  ham 
kuzatiladi.  Natijada  kuchli  raqobat  sharoitlarida  kompaniyalar  mijozlarni  jalb  qilish 
va ushlab qolish uchun yangi imkoniyatlar izlab topishga majbur bo‘ladi.