Statik biokimyо

NUKLEIN KISLOTALAR   KIMYOSI 

 

Nazariy tushuncha: 

Tirik  hujayrada  muhim  biologik  vazifani  bajaruvchi  biologik  polimerlarga  nuklein 

kislotalar  kiradi.  Ular  irsiy  belgilarni  o’zida  saqlab,  uni  avloddan  avlodga  o’tkazilishida, 

oqsillarning sintezida, organizmning o’sishi va rivojlanishida muhim o’rin egallaydi. 

 

Nuklein  kislotalar  1869  yilda  F.  Misher  tomonidan  hujayra  yadrosida  aniqlanib,  unga  

“nukleus”  nomi  beriladi.  Ular  oqsil  bilan  birikib,  nukleoprotied  ko’rinishida  asosan  yadroda 

uchraydi. 

 

Nuklein  kislotalar  parchalanganda  azot  asoslari,  uglevod  komponenti  va  fosfat  kislota 

qoldiqlari hosil bo’ladi. Azot asoslarining quyidagi hosilalari bor. 

 

 

 

Azot  asoslari  hamda  uglevod  komponentlarining  birikishidan  hosil  bo’lgan  birikmalar 

nukleozidlar  deb  ataladi.  Purin  asoslari  hosil  qilgan  nuklezidlarga  «ozin»  qo’shimchasi 

qo’shiladi.  Masalan  adenozin  pirimidin  asoslari  hosil  qilgan  nukleozidlar  esa  «idin» 

qo’shimchasini oladi, uridin, timidin va hakozolar. 

 

Nukleotidlarning  fosforlanishi  natijasida  di-  va  trifos-fatlar  hosil  bo’ladi.  Bular 

energiyaga boy birikma hisoblanadi. 

 

Nuklein kislota nukleotidlarining polimerlanishi natijasida hosil bo’lgan polinukleotidlar 

zanjiridan iborat.