Sportda matematika

Xujayra - mustaqil xayot kechiruvchi, ko‘paya oluvchi va o‘zining moddalar almashinuviga ega 
bo‘lgan barcha organizmlarning struktur - funksional birligidir
(
Rasm 1)
 
Muxim axamiyatga ega bo‘lgan organellalar
Sitoplazmatik tur
.
Elektron mikroskop orqali tekshirilganda xujayrada paralel qatorlar xosil 
qilgan membranali strukturalar yig’indisidan iborat. Sitoplazmatik tur tarkibida murakkab 
tarmoqlangan kanalchalar, tor yoriqsimon bo’shliqlar va kengaygan sisternalar uchraydi. 
Sitoplazmatik turni tashkil etuvchi strukturalar xujayraning boshqa xil membranali strukturalari
bilan kontaktlar yoki birikishlar xosil qilish mumkin, masalan, yadro membranasi, plastinkali 
kompleks yoki sitolemma membranalari bilan bog’langan bo’lishi mumkin. Xujayrada ikki xil 
sitoplazmatik tur - donador yoki granulyar va donasiz yoki agranulyar formalari uchraydi.
Donador yoki granulyar sitoplazmatik turni tashkil etuvchi membranali strukturalari 
yuzasida utiroq xolda ribosomalar joylashgan. Bu erda oqsillarning sintezning asosiy etapi 
polipeptid zanjir xosil bo’lishi ro’y beradi.
Sillik sitoplazmatik tur faqat sof membranalar yig’indisidan iborat bo’lib, xujayrada uglevod 
moddalarni sitezlashda ishtirok etadi.
Plastinkali kompleks
. Bu organella birinchi marta 1898 yilda orqa miya tugunlari nerv 
xujayralarida topilib, italyan olimi Kamillo Goldji tomonidan tasvir etilgan. Kumush bilan buyash 
yoki osmiylashtirish usuli bilan plastinkali kompleksni turli xujayralarda yadro atrofidan tur yoki 
qalpoqcha xolatda joylashganligin? aniqlash mumkin. Elektron mikroskop ostida tekshirilganda 
plastinkali kompleks bir-biri bilan bog’liq bo’lgan 3 - xil komponentdan tashkil topgan: diametri 
0,1-0,2 mk. ga teng bo’lgan yirik vakuolalardan, paralel joylashgan yassi sisternalardan va mayda 
pufakchalar yoki vezikulalardan iborat. Xar bitta komponentni tashkil etuvchi membranalari 
qalinligi 60-70 A teng va 3 qavatli tuzilishga ega.Xujayradan chiqarilishi lozim bo’lgan moddalarni 
ajratishda plastinkali kompleksni ishtirok etishi aniqlangan.
Bundan tashqari, bez xujayralari ishlaydigan sekret tomchilari xujayra ichidagi plastinkali 
kompleksning membranali komponentlari – vakuolalar va pufakchalar ichida aniqlangan. Demak, 
plastinkali kompleks xujayrada ishlab chiqarilgan sekretor granullalarni kondensatsillanish va 
shakllanish joyi xisoblanadi.