Soha iqtisodiyoti va menejmenti: 1-Ma`ruza Korxonalarning tashkiliy huquqiy asoslari : 1-ma'ruza

mikrofirmalar
qatoriga kiritiladi.
Kichik korxona
hisoblanadi:
- yengil va oziq-ovqat sanoati, metalga ishlov berish va asbobsozlik, yog‘ochni qayta ishlash, mebel
sanoati va qurilish materiallari sanoatida 100 kishicha ishlaydigan;
- mashinasozlik, metallurgiya, yoqilg‘i-energetika va kimyo sanoati, qurilish, qishloq x
о
‘jaligi va boshqa
ishlab chiqarish tarmoqlarida 50 kishigacha ishlaydigan;
- fan, ilmiy xizmat k
о
‘rsatish, transport, aloqa, xizmat k
о
‘rsatish sohasi (sug‘urta kompaniyalaridan
tashqari), savdo va umumiy ovqatlanish xamda boshqa noishlab chiqarish sohalarida 25 kishigacha ishlaydigan
korxonalar.
Ixtisoslashuv darajasiga k
о
‘ra,
korxonalar ixtisoslashgan, universal va aralash korxonalarga b
о
‘linadi.
Ixtisoslashgan korxonalar qatoriga nomenklaturasi cheklangan mahsulotlar ishlab chiqaruvchi korxonalar,
universal korxonalar qatoriga turli xil mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar, aralash korxonalar tarkibiga esa
ixtisoslashgan va universal korxonalar 
о
‘rtasidagi oraliq guruhni tashkil qiluvchi korxonalar kiritiladi.
Ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish usullarigak
о
‘ra,
korxonalar ishlab chiqarishning oqim, partiyali va
donalab ishlab chiqarish usullari ustuvor turuvchi korxonalarga b
о
‘linishi mumkin.
Ishlab chiqarishni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish darajasiga k
о
‘ra,
korxonalar t
о
‘liq va qisman
avtomatlashtirilgan yoki mexanizatsiyalashtirilgan, q
о
‘l-mashina va faqat q
о
‘l mehnatiga asoslangan
korxonalarga b
о
‘linadi.
Xususiylashtirish va davlat tasarrufidan chiqarish jarayonlarini kengaytirish va chuqurlashtirish mamlakatimizda
yangi tashkiliy-huquqiy turdagi - q
о
‘shma, ijara, hissadorlik, xususiy, oilaviy, kooperativ va boshqa
korxonalarning paydo b
о
‘lishiga olib keldi.
О
‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasida xususiy mulk mulkchilik shaklining boshqa k
о
‘rinishlari bilan bir
qatorda daxlsizligi va davlat tomonidan muhofaza qilinishi belgilab q
о
‘yilgan. Yangi qonunchilik hujjatlarida
yangi iqtisodiy tushuncha - korxonaning tashkiliy-huquqiy shakli tushunchasi kiritilgan.
Korxonalarning qonun hujjatlari va boshqa x
о
‘jalik huquqi normalarida k
о
‘zda tutilgan mulkchilik shakli, ishlab
chiqarilayotgan mahsulot turi va hajmi, kapitalning shakllanishi, turli xil firmalararo uyushmalarga a’zo b
о
‘lish
usullari va olib boruvchi raqobatchilik kurashlari bilan farq qiluvchi faoliyat tavsifi va mazmuniga bog‘liq b
о
‘lgan
strukturaviy tuzilishining usul va k
о
‘rinishlari