Sanoat ekologiyasi

Ekologik ko'rsatkichlarning qiyosiy ko'rsatkichlari
energiya ishlab chiqarishning turli usullari
Hisobga olingan barcha omillarning atrof-muhitga ta'sirini har tomonlama baholash uchun mualliflar atrof-muhitga ta'sirning umumiy integral ko'rsatkichini ishlab chiqdilar. Uni hisoblashda 10 balllik tizim yordamida yettita eng muhim ekologik ko‘rsatkichlar baholandi: 10 ball – eng zararli ta’sir (haqiqiy qiymatda) va 0 ball – ta’sir yo‘q.
Atrof-muhitga ta'sirning umumiy kompleks ko'rsatkichining olingan hisoblangan qiymatlari rasmda ko'rsatilgan. 4 va 5.
Atrof-muhitga ta'sir ko'rsatkichlari bo'yicha hisob-kitoblar shuni ko'rsatdiki, ko'mir issiqxona gazlari chiqindilari bo'yicha 1-o'rinni egallaydi; gaz va neft ta'sir qilish nuqtai nazaridan taxminan 28% past; gidroenergetika, quyosh, shamol va atom energiyasi juda kam, ya'ni elektr energiyasini ishlab chiqarish jarayonida faqat issiqxona gazlarining emissiyasi mavjud.


Guruch. 4. Energiya ishlab chiqarishning turli usullarining ekologik samaradorligining qiyosiy ko'rsatkichlari

5. Atrof-muhitga va odamlarga zararli ta'sirning umumiy kompleks ko'rsatkichi
Atrof-muhitga zararli moddalar emissiyasi nuqtai nazaridan ta'sirini ko'rib chiqayotganda, eng katta emissiya ko'mir uchun, neft va gaz uchun ikki baravar kam emissiya, lekin taxminan taqqoslanadigan chiqindilar quyosh panellarini ishlab chiqarish va utilizatsiya qilish uchun xos ekanligi aniqlandi. Xuddi shunday holat chiqindilarga nisbatan ham kuzatilmoqda.
Er resurslarini begonalashtirish nuqtai nazaridan atrof-muhitga ta'siri gidroenergetika va quyosh energiyasi uchun eng xarakterlidir.
Yadro energetikasi radioaktiv moddalarni atrof-muhitga chiqarishga olib kelishi kerakdek tuyuladi, lekin aslida undagi jarayonlarning eng yuqori darajada mukammalligi tufayli radioaktiv moddalarning atrof-muhitga haqiqiy emissiyasi normal rejimda bo'ladi. ko'mir yoqilganda yarmiga teng.
Shunday qilib, shaklda keltirilgan energiya ishlab chiqarishning har xil turlarining atrof-muhitga ta'sirini taqqoslash asosida. 5-banddan xulosa qilish mumkinki, global va mahalliy ekologik muammolar nuqtai nazaridan atom energetikasi har jihatdan afzalroq ko'rinadi.
Energiya biotizim mavjudligining eng muhim shartlaridan biridir. Yaqin vaqtgacha, ya'ni taxminan 3,5 milliard yil davomida Yer biosferasi Quyoshdan yetarli energiyaga ega edi. Va bizning sayyoramizda unga etishmaydigan yagona odam - bu erkak. U qo'shimcha energiyaga tirik organizm sifatida emas, balki uning ishlab chiqarish -xo'jalik faoliyati va maishiy ehtiyojlarini ta'minlash bilan bog'liq. Bu maqsadlar uchun insoniyat ikki xil energiya ishlab chiqaradi: issiqlik va elektr. Ularni ishlab chiqarishda, birgalikda energetika sohasida iqtisodiy faoliyatning bir nechta bog'liq tarmoqlari ishtirok etadi. Shuning uchun energetika sohasining ekologik muammolari inson faoliyatining bir yo'nalishining muammolari emas, balki butun majmuaning muammolaridir. Ular ko'p qirrali va ko'p bo'lib, qazib olishdan tortib to oxirgi iste'molchiga energiya etkazib berishgacha bo'lgan ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida paydo bo'ladi.
Hozirgi vaqtda energiya ikki manbadan ishlab chiqariladi: qayta tiklanadigan va tiklanmaydigan. Birinchisi quyosh, shamol va suv energiyasini o'z ichiga oladi. Bunday holda, ishlab chiqarish samarasiz, tashqi sharoitga bog'liq va katta xarajatlar bilan bog'liq. Qayta tiklanmaydigan manbalarga barcha turdagi minerallar kiradi, ularning ichki kimyoviy energiyasi aylantirilishi mumkin. Bular: o'tin, torf, ko'mir, neft, gaz va ularning hosilalari. O'tgan asrning o'rtalarida atomning bo'linishi yadroviy reaktsiyalar natijasida paydo bo'ladigan energiyani olish imkonini berdi. Yadro energetikasi shunday paydo bo'ldi, u boshqalardan bir oz farq qiladi.
Rivojlanish bilan bir vaqtning o'zida issiqlik va elektr energiyasini ishlab chiqaradigan ko'plab i ssiqlik, gidro va elektr stansiyalari, komplekslar shug'ullanadi. Bu stantsiyalar quvvat jihatidan farq qiladi. Stansiyalarning aksariyati 1000 MVt ishlab chiqarish quvvatiga asoslangan holda qurilgan. Ammo xususiy uy xo'jaliklarigacha kichik iste'molchilarni energiya bilan ta'minlaydigan kichik stantsiyalar ham mavjud. Atom elektr stantsiyalari 8200 MVtgacha bo'lgan ulkan quvvatga ega.
Energetika sohasining ekologik muammolari tabiiy resurslarni qazib olishdan boshlanadi. Torfzorlarning o'zlashtirilishi va o'rmonlarning kesilishi, ko'mir konlari va neft va gaz konlarining o'zlashtirilishi, avvalambor, tabiatning vayronagarchiliklaridir. Tabiat tomonidan millionlab yillar davomida yaratilgan resurslar o'z konlaridan olib tashlanadi va ularni kelajakda to'ldirib bo'lmaydi. Rivojlanish jarayonida va ular tugatilgandan so'ng, hududlar, qoida tariqasida, tashlandiq holda qoladi. Tuproqni qayta ishlash ishlari olib borilmayapti, kesilganlar o‘rniga daraxtlar ekilmagan. Ekotizim buziladi va o'ladi.
Qazib olingan foydali qazilmalarni ularni qo'llash joylariga tashish tabiiy transport yo'laklari - daryolar, dengizlar va okeanlar bo'ylab yoki maxsus yaratilgan quvurlar, temir yo'llar va transport magistrallari bo'ylab amalga oshiriladi. Baxtsiz hodisalar, to'kilishlar, chiqindilar, suv toshqini, to'siqlar va boshqa ko'p narsalar transport o'tadigan hududlarni ifloslantiradi.