Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

58-rasm. Urug‘ning tuzilishi (Zea mays) va makkajo’xorining unish ketma - ketligi: 
A – 1 -xalkonga; 2 – endosperm; 3 – koleoptil; 4 – kurtakcha; 5 – ildizcha;  
6– koleoriza; 
 
Murtak  o‘qining  urug‘pallalardan  to  ildiz  bo‘g‘zigacha  bo‘lgan  qismi  gipokotil  (yunon. 
gipo-ostki, pastki qism, kotideo-don, urug‘palla) deb ataladi. Gipokotilning eng pastki qismi ildiz 
bo‘yinchasi  yoki  ildiz  bo‘g‘izi  deb  ataluvchi  qism  orqali  murtak  ildizchasi  bilan  tutashadi. 
Murtak  ildizcha  va  uni  qoplab  turadigan  ildiz  qinchasidan  iborat.  Urug‘palla  bilan  birinchi 
haqiqiy barg oralig‘i epikotil (yunon. epi-ustida) deb ataladi. 
Endosperm  (yunon.  endon-ichida,  sperma-urug‘,  don)  qo‘shaloq  urug‘lanish  natijasida 
murtak xaltasining markaziy hujayrasida hosil bo‘ladi va triploid hujayralardan iborat. 
Demak,  urug‘ning  murtagi  va  endospermi  bir-biridan  keskin  farq  qiladi.  Ba’zi 
o‘simliklarda masalan, bir pallalilarda (bug‘doy, piyoz, piyozgul va boshqalar) urug‘ murtagi shu 
darajada kichik bo‘ladiki, urug‘ning deyarli butun ichki endosperm egallaydi. Bu xildagi urug‘lar