|
6.2. Jamiyat
Texnologiya oson, tez va samaraliroq qiladi. Ular shaxsiy va kasbiy o'sish uchun misli ko'rilmagan imkoniyatlarni taqdim etadilar. Ammo ular bundan ham ko'proq narsani berishlari mumkin. Biz odamning doimiy moslashuvini talab qiladigan radikal tizimli o'zgarishlar arafasida turibmiz. Biroq, odamlar o'zgarishlarga har xil munosabatda bo'lishadi: ba'zilari ularni qabul qilishadi, boshqalari qarshilik ko'rsatishadi. Natijada jamiyatning qutblanishi.
Jamiyat a'zoligi o'zgargan. Bugungi kunda u shaxsiy loyihalar, qadriyatlar va manfaatlarga ko'ra belgilanadi, joylashuv, ish yoki oilaga emas.
2.2 Endi savodsiz bo‘lishga haqqimiz yo‘q. To‘rtinchi sanoat inqilobi:
To‘rtinchi sanoat inqilobi, ya’ni ishlab chiqarishning raqamlashuvi shiddat bilan butun dunyoni qamrab bormoqda. Yosh o‘zbek olimi Rustam Ashurov ushbu jarayonning ijobiy va salbiy jihatlari haqida fikr yuritadi, shuningdek, O‘zbekiston bu inqilobga tayyor turishi uchun nima qilishi lozimligini sanab o‘tadi.
Texnologiyalar rivoji doim inson hayotini yaxshilashga xizmat qilishiga ishonaman. Lekin bizni oldinda kutib turgan va Industry 4.0 deb atalayotgan texnologik inqilobning qorong‘u tomoni bilan ham tanishib chiqish adolatdan bo‘lar edi.
Industry 4.0, oddiy so‘z bilan aytganda, raqamli dunyoning sanoatga chuqur kirib borishidir.
Germaniyaning Sakson tekstil institutiga tashrif buyurganimda futureTEX loyihasi bilan tanishib chiqdim. Bu loyiha orqali Germaniya misolida rivojlangan davlatlar kelajakda tekstil sohasi qanaqa ko‘rinishda bo‘lishini xohlayotganini ko‘rish mumkin. Katta sex o‘rtasida Yaponiyadan keltirilgan robot nemis lazerida materiallarni kesib, doimiy ishlab turadigan tikuv mashinasidan o‘tkazib olyapti. Bir necha sekundli operatsiya bilan mahsulot tayyor.
Robot uxlamaydi, uyiga mehmon kelmaydi, eri bilan urishib, kayfiyatsiz ishga kelmaydi, kasal bo‘lmaydi, ish vaqti chegaralanmagan. Bu robot shesteryonkalaridan chiqayotgan ovozlarni arzon ishchi kuchiga o‘qilayotgan hukmga o‘xshatdim. O‘zi shundoq ham bu sohada investitsiya chaqiradigan narsamiz arzon ishchi kuchi va ekiladigan paxtamiz edi. Tekstildagi texnologiya, stanoklar va boshqa texnik tashkil etuvchilarni shundoq ham o‘sha Germaniya kabi rivojlangan davlatlar yaratadi. Endi ular biz taklif qila oladigan arzon ishchi kuchini ham bizdan tortib olishmoqchi. Robotga va boshqa avtomatlashtirilgan texnologik liniyalarga qayerda joylashishning farqi yo‘q. Ular ishlayveradi, kompaniya esa boyiyveradi.
Tadqiqot sexida asosan muhandislar va dasturchilar ish olib boryapti. Rivojlangan davlatlar faqat robotlar bilan cheklanmayapti. Ular paxta o‘rniga o‘ta hosildor boshqa tolali o‘simliklarni ham sinovdan o‘tqazmoqda. Bu degani paxta talab qiladigan minglab gektar yer ancha qisqaradi. Yer kam talab qilsa va iqlim sharoitlariga moslash imkoni bo‘lsa, yer arzon joyni investitsiya kiritish uchun qidirib borish ham shart emas.
Men Germaniya kabi rivojlangan davlatning faqatgina tekstil sohasidagi kelajakka nazarini keltirib o‘tdim. Aslida ularda bunaqa yondashuv arzon ishchi kuchi talab qiladigan barcha sohalarda bor. Endi ayting-chi, nega Xitoy tekstil kabi sohalardan sekinlik bilan chiqib ketishni boshladi?
Ishchi kuchi va energiya resurslari qimmatligi sabab ishlab chiqarish sektorini rivojlanayotgan davlatlarga ko‘chirgan rivojlangan davlatlar bu sektorni ortga qaytarib olib kelishi mumkin. Chunki yangi texnologiyalar ishchi o‘rnini bosadi va kam energiya talab qiladi.
Industry 4.0 eng avvalo har jabhaga internet va raqamli texnologiyalarni kirib borishidir. Demak, istalgan xaker yoki dasturchi masofadan turib shaxsiy hududingizga kirishi mumkin. Bu esa biznes va xavfsizlik borasida yangi o‘yinlarga moslashishni talab etadi. Xavfsizlikda nisbatan yangicha qarashlarni shakllantirish talab qilinadi. Endi ko‘chadagi bezoridan ko‘ra ko‘proq raqamli bosqinchilar xavf uyg‘otadi. Endi nafaqat katta kompaniyalar, balki kompaniyaning ishchilaridan ham xavfsizlik talabiga javob berish so‘raladi: birgina yo‘qotilgan smartfon orqali u boshqaradigan uskunalar va kompaniyalarning boshqa hududlariga kirish imkonini begonaga yaratib berish mumkin. Xavfsizlik uchun faqatgina dasturlar yoki uskunalar bilan himoyalanish yaramaydi. Endi xavfsizlik borasida kompaniyalarga real vaqtda monitoring qiladigan bo‘limlar va xavfsizligini doimiy takomillashtiradigan laboratoriyalar kerak bo‘ladi.
Industry 4.0 inson hayotini yaxshilash bilan birga hali yechim talab qiladigan bir talay muammolarni o‘rtaga tashlaydi. Bu muammolarning bir qismi bilan qisqacha tanishgan holda, o‘zimizga umumiy xulosani chiqaramiz:
endi savodsiz bo‘lishga haqqimiz yo‘q;
gastarbayterlarimiz uchun arzon ishchi kuchiga talab bo‘lgan yangi bozorlarni qidirguncha ularning malakasini yoppasiga oshirishni o‘ylashimiz kerak;
eshik va derazalar ochilsin. Kirsin yangi shamol va yangi g‘oyalar. Milliy ma’naviyatni muzeyga jo‘natish vaqti keldi;
faqat g‘oyalar yangi ish o‘rinlarini yaratadi;
ta’limga investitsiyani bir necha barobarga orttirishimiz kerak. Ta’lim har sohaga kirib borishi lozim;
ishlab chiqarishda har bir ishchi amaliy bilimlaridan tashqari muhandislik va dasturlashdan xabari bo‘lishi kerak;
har bir ma’lumoti bor ishchi umumiy dasturlash tillarini bilishi kerak. Shu sababli bog‘cha va maktabdan informatsion texnologiyalar o‘ta chuqurlashtirilgan holda o‘rgatilishi talab qilinadi;
maksimal ochiq va shaffof siyosat olib borish va xalq bilan doimiy muloqotda bo‘lish lozim.
Hech qanday o‘zgarishdan qo‘rqmang. Shunchaki unga tayyor bo‘ling.
o'rtinchi sanoat inqilobi: ushbu yangi davrda bepul dasturiy ta'minotning roli
Buning o'rtasida dunyoning turli xil ishlab chiqarish tarmoqlari ulkan va tez o'zgarishni boshdan kechirmoqda To'rtinchi sanoat inqilobi. Ning keng doirasidan foydalanish bilan tavsiflangan inqilob «nuevas tecnologías» mavjudlarni birlashtiradigan fizik, raqamli va biologik dunyolar, bu barchaga ta'sir qiladi intizomlari, iqtisodiyoti va sohalariva bu hatto mavjud bo'lgan g'oyalarni shubha ostiga qo'yishga qadar boradi Inson zoti.
Bu erda To'rtinchi sanoat inqilobi, mavjud bo'lgan Asboblar ekotizimi (Ilovalar, tizimlar va platformalar) quyidagilardir «Software Libre y Abierto» qabul qilinishi aytilgan «nuevas tecnologías», ruxsat berish Tashkilotlar ko'proq bo'lishi mumkin raqobatbardosh va foydali bu davrlarda. Vaholanki inson omili Bu, ayniqsa, ushbu vositalarni tayyorlash va o'zlashtirish darajasida muhim ahamiyatga ega.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
