|
Ayrim mamlakatlarda Kon
stitutsiyalar davlat boshlig‘i
tomonidan hadya etilgan.
Masalan, lordaniyada bu
holat kuzatilgan.
Mustaqil 0 ‘zbekistonning birinchi Konstitutsiyasi xalqchil
q o m usd ir. S a b a b i-u n in g lo y ihasi u s tid a , I.A .K arim o v
ta ’kidlaganidek, taxminan ikki yil davomida ishladik. U ikki
yarim oy mobaynida umumxalq muhokamasidan o ‘tdi, xalq-
ning fikr xazinasi durdonalari bilan boyitildi, sayqal topdi13.
Asosiy Qomusimizda fuqarolarning ahilligi, xalqimizga xos
odamiylik, umuminsoniy qadriyatlarga ixlos kabi yaxshi sifat-
lar o ‘z aksini topgan. Yurtimizga xos qardoshlik va d o ‘stlik
an’analari, o ‘zining boy va teran tarixiga ega boiishi, xalqlar-
ning o ‘zaro totuvligi va qo‘shnichiligi prinsiplari ham Konstitu-
tsiyamizda muhim o ‘rin tutadi14.
Islom Karimov Konstitutsiya loyihasini ayollar va erkaklar-
ning teng huquqliligi, davlatning madaniy yodgorliklar, onalik
va bolalikni muhofaza qilish haqidagi moddalar bilan toidirishni
taklif qildi, asosiy e’tibomi Konstitutsiyaning inson va fuqarolar
erkinliklari va burchlarini qonuniy mustahkamlovchi moddalariga
qaratdi. Prezident Konstitutsiya loyihasini birinchi marta e’lon
qilguncha to‘rt marta, keyingi e’lon qilingunicha esa yana ikki
marta tahrir qildi. Fuqarolarning aniq takliflari va mulohazalarini
o ‘rganib chiqib, .Oliy Kengash sessiyasidan avval loyihani qoiida
qalam bilan yana bir bor ко‘rib chiqdi15.
Islom K arim ovning K onstitu tsiyad a o ‘z aksini topgan
g ‘oyalari uning 1992-yil yozida chop etilgan « 0 ‘zbekistonning
o ‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li» asarida ifodalab berildi. U
shunday deb yozgan edi: «Mustaqil 0 ‘zbekistonning birinchi
Konstitutsiyasi yangi jamiyatning ishonchli huquqiy kafolat-
larini shakllantiradi va mustahkamlaydi. Bu Asosiy Qonun har
tomonlama va chuqur o ‘ylangan umumxalq muhokamasidan
keyin demokratik yo‘1 bilan qabul qilinadi. Umumiy g‘oyasiz
bizning ko‘p millatli mamlakatimizda mustahkam m a’naviy
makomii yaratish mumkin emas. K onstitutsiya bizga inson
h u q u q lari, ozodlik, b arq a ro rlik va ta ra q q iy o t m ajm uini
ifodalaydigan demokratik, huquqiy va adolatli davlatni qanday
qilib qurish yo‘llarini ochib beradi»16.
13 Karimov I.A. 0 ‘zbekiston - kelajagi buyuk davlat. - Т.: « 0 ‘zbekiston»,
1992, 36-37-betlar
14 Karimov I.A. 0 ‘zbekiston - kelajagi buyuk davlat. - Т.: « 0 ‘zbekiston»,
1992, 36-37-betlar
15 0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy huquqi. TDYUI. —
Т.: «Moliya», 2002, 73-bet
16 Karimov I. A. 0 ‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura.
T. 1. - Т.: « 0 ‘zbekiston», 1996, 85-bet
,
37
«D arhaqiqat, - deb yozadi 0 ‘rta Osiyo bo'yicha taniqli
mutaxassis professor L. Levitin, - 0 ‘zbekiston Respublikasining
1992-yil 8-dekabrda qabul qilingan Konstitutsiyasida hozirgi
zamon jamiyatlariga ularning siyosiy-huquqiy tashkil etilishi
nuqtayi nazaridan zarur b o igan deyarli barcha narsa mavjud.
Shaxsning m ustaqilligi, h o k im iy atlarn in g taqsim lanishi,
mulkdorlik shakllarining xilma-xilligi, mafkuraviy rang-barang-
lik, ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy plyuralizm, boshqariladigan-
larning roziligiga asoslangan hukumat singari va ko'plab boshqa
demokratik qadriyatlar Konstitutsiyaviy tuzumning prinsiplari
sifatida tasdiqlanadi. Uzoq yillar davomida totalitar-mustabid
tartibotning xomxayol-demokratik niqobi b o iib kelgan turli
ko‘rinishdagi «sho‘rochiliklar» barham toptirilgan»17.
P rezident K o nstitutsiyan in g kafili sifatida unga rioya
qilinishining etaloni hisoblanadi va shu nuqtayi nazardan o ‘zi
rahbarlik qilayotgan organlar va m ansabdor shaxslarning
faoliyatiga baho beradi. U Konstitutsiyaning kafili sifatida
fuqarolarning huquq va erkinliklarini himoya qilish, 0 ‘zbekis
ton Respublikasining davlat suverenitetini, uning mustaqilligi
hamda hududiy yaxlitligini muhofaza qilish, davlat organlari
ning o ‘z v azifalarin i b a ja rish la rin i va m u v o fiq lash g an
hamkorligini ta ’minlash, Konstitutsiyaviy tuzumni m ustah
kamlash bo'yicha barcha sharoitlarni yaratish uchun zarur
chora-tadbirlarni k o ‘radi18.
Konstitutsiyadan kelib chiqqan holda, I.A.Karimov o'zi-
ning fundam ental asarlarida 0 ‘zbekiston taraqqiyotining
strategik yo‘nalishlarini belgilab berdi. Konstitutsiyani kafolat
lar ekan, davlat rahbari bevosita hamda davlat organlari orqali
h arak a t qiiadi. K onstitutsiyaning kafili sifatida Prezident
umuman Konstitutsiyani himoya qilish mexanizmi ta ’sirining
sam ara d o rlig i uchun shaxsan ja v o b g a rlik n am u n alarin i
ko‘rsatmoqda. U davlatning milliy manfaatlarini himoya qilish,
butun m am lakat hududida tinchlik, b arq aro rlik va q a t’iy
Konstitutsiyaviy tartibni kafolatlash bo‘yicha o ‘z majburiyatini
bajarar ekan, xalq ishonchini munosib oqlamoqda.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2001-yil 4-yanvarda
e’lon qilingan « 0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasini
o‘rganishni tashkil etish to ‘g‘risida»gi farmoni Konstitutsiyani
17 Q arang: Islom K arim ov - yangi O 'zb ek isto n P rezidenti. - Т.:
« 0 ‘zbekiston», 1996, 89-90-betlar
18 O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy huquqi. TDYUI. —
Т.: «Moliya», 2002, 78-bet
38
kafo latlash va bu m aqsad uchun zaru r sh art-sh aro itlarn i
yaratishga qaratilgan19.
Do'stlaringiz bilan baham: |
