R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

4-§. Islom Karimov — О ‘zbekiston Respublikasi
Konstitutsiyasining yaratuvchisi va
tashabbuskori
0 ‘zbekiston davlat mustaqilligiga erishgach, yangi suveren 
davlat m aqom ini K onstitutsiyaviy jih atd an m ustahkam lab 
q o ‘yish m uam m osi yuzaga keldi. 0 ‘zbekiston Prezidenti 
mamlakatni o ‘zining rivojlanish yoiini Konstitutsiyaviy asosda 
belgilab olishi zarurligini bir necha bor ta ’kidlagandi. «Davlatimiz- 
ning kelajagi, xalqimizning taqdiri ko‘p jihatdan Konstitutsiyamiz 
qanday bo‘lishiga bog‘liq»9, - degan edi yurtboshimiz.
Sovetlar hokim iyatini o ‘rnatgan bolsheviklar (masalan: 
Turkiston ASSRning 1918-yilgi Konstitutsiyasi, 0 ‘zbekiston 
SSRning 1927; 1937; 1978-yilgi Konstitutsiyalari) mustamlaka- 
chilik siyosatini yangi-yangi hujjatlar qabul qilish usullari bilan 
amalga oshira boshlaganlar. Shuningdek, kommunistik partiya 
olib borgan siyosat tufayli millionlab begunoh kishilarning 
qatag‘on qilinishiga, qonunsiz, sudsiz yo‘q qilib yuborilishiga 
shart-sharoitlar yaratilgan. Shunga qaramasdan, 0 ‘zbekiston 
xalqining mustaqillik uchun olib borgan sa’y-harakatini 1989- 
yildan boshlab I.A.Karimov 0 ‘zbekiston xalqining asriy istiqlol 
orzularini ro‘yobga chiqardi.
Konstitutsiyamizning yaratilishida, muhokama qilinishida 
va qabul qilinishida K onstitutsiyaviy komissiyaning Raisi, 
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning rolini 
alohida ta ’kidlash lozim. U kishi nafaqat Konstitutsiya ishlab 
chiqish tashabbuskori, nafaqat loyiha tayyorlash ishlariga 
rahbar, balki Asosiy Qomusning tub mohiyati, falsafasi, asosiy 
g'oyalarining muallifidir. I.A.Karimov Konstitutsiyaning har 
bir moddasini aqli va yuragi bilan his etdi, uni pishitdi va 
takom illashtirdi1
Undagi qoidalar Islom Karimov ifodalab bergan g‘oya va 
prinsiplami mustahkamladi. Konstitutsiya loyihasi o'zining tuzilishi 
bilan 0 ‘zbekiston Prezidentining ulkan yaratuvchilik va islohotchi- 
lik faoliyati natijasi ekanligini ko‘rsatib turardi. Shuningdek, u- 
ning zimmasiga jamiyatni yangilash, o ‘tish davrining murakkab 
sharoitida davlatimizni ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, davlat-huquqiy 
va ma’naviy jihatdan rivojlantirishning pishib yetilgan muammo-
4 
Karimov I.A. O ‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura.
T . l . - T . : « 0 ‘zbekiston», 1996, 124-bet
10 O 'razayev Sh. M ustaqil O 'zbekistonning K onstitutsiyasi qanday 
yaratildi //Inson va demokratiya, 1993, 2-son, 8-bet.
35

---

larini hal qilish kabi tarixiy vazifani yukladi. Ushbu vazifalarni 
amalga oshirishda Prezidentimiz buyuk davlat va jamoat arbobi, 
iste’dodli siyosiy yetakchi sifatida namoyon boidi.
Konstitutsiya loyihasini tayyorlash borasidagi barcha ish- 
lar I.A. Karimovning bevosita rahbarligida amalga oshirildi.
Prezident Konstitutsiyaviy komis- 
siya ish boshlashi bilan Respub- 
likamizning o‘ziga xos jihatlarini va 
xususiyatini munosib ravishda aks 
ettiradigan, xalqaro standartlarga 
t o i i q ja v o b b erad ig an , ja h o n
tajrib asin i, dem o k ra tik va eng 
rivojlangan mamlakatlar Konstitutsiyaviy qonunchiligi erishgan 
y u tu q larn i in o b atg a oladigan Asosiy Q onun loyihasini 
tayyorlashni ta ’minlashga harakat qildi. Loyihani tayyorlash 
chog‘ida Yevropa, Osiyo, Amerika mamlakatlarining Konstitu­
tsiyalari o ‘rganib chiqildi. U inson huquqlari umumjahon dek- 
laratsiyasi va inson huquqlariga oid boshqa xalqaro hujjatlarni 
inobatga olgan holda tayyorlandi11.
0 ‘zbekistonning yetakchi huquqshunos olimlaridan biri, 
o ‘sha paytda Konstitutsiyaviy komissiyaning a ’zosi b o ig a n
akademik Sh.Z.O‘razayev shunday xotirlaydi: «Prezidentimiz 
shunda ham juda taqchil vaqtidan fursat ajratib, K onstitu­
tsiya loyihasini tayyorlash bo‘yicha tuzilgan ishchi guruhning 
a ’zolarini qabul qilar, loyihani qayta-qayta o ‘qib chiqar, u- 
ning m atnini chuqur m ushohada qilar va unga tuzatishlar 
kiritardi. Bu kishining g‘oyat ajoyib tahlil qobiliyati, kelajakni 
oldindan k o ‘ra olishi, nozik his etish iste’dodi bizni nihoyatda 
h a y ra tg a so lard i. U m eh n atg a doim o tay y o r, ham isha 
izlanishda, ishning mohiyatini tushunishga va u bo‘yicha eng 
maqbul qaror chiqarishga intilardi. Konstitutsiyaviy komissiya­
ning raisi loyihaning har bir tafsilotiga e’tibor berar, unga o ‘z 
q o ii bilan tuzatishlar va aniqliklar kiritardi, ishga astoydil 
y o n d ash ish , ish b ilarm o n lik va b ilim d o n lik n am u n asin i 
k o ‘rsatar edi. Prezident - o ‘ziga nisbatan juda talabchan shaxs. 
K o‘pincha, nazarimizda, uning bu talabchanligi o ‘ziga nisbatan 
shafqatsizlikka yaqinlashib ketardi. U yarim tungacha ishlar 
va ishning juda katta qismini o ‘z zimmmasiga olardi. Kunlar 
ketidan kunlar, shanba va yakshanba — dam olish kunlari ham 
shu tariqa o ‘tardi»12.
11 Qarang: Saidov A. X. Jahon Konstitutsiyaviy amaliyoti va 0 ‘zbekiston
Respublikasining Asosiy Qonuni. - Т.: «Bilim», 1992.
12 Q arang: У разаев 
Ш.З. 
Как готови лся проект К онституции
Республики Узбекистан 
II
Народное слово, 1992, 26-декабря.
36