R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

132 Saidov A.X. Qiyosiy Konstitutsiyashunoslik. — Т.: 1993, 52-bet.
320

---

— 5010. Bunda 5010 ovoz olgan D mutlaq ko‘pchilik ovozini 
olgan hisoblanib, saylovda g‘olib chiqadi.
U shbu tizim am alda b o ‘lgan m a m lak atlard a, o d atd a, 
saylovlar bo‘lib, o ‘tganligini tasdiqlash uchun asos boiadigan 
saylovda saylovchilarning qatn ash g a n lig in in g quyi foizi 
belgilangan boiadi. Agar qonun yoki boshqa normativ hujjat- 
larda belgilangan miqdordagi ovoz beruvchilar saylovlarda 
qatnashm asa, saylovlar b o iib o ‘tm agan hisoblanadi yoki 
natijalari yuridik kuchga ega boim aydi.
M utlaq k o ‘pchilik saylov tizimining yana bir o ‘ziga xos 
kamchilik tomoni shundaki, u doim ham birgina turda natija 
beravermaydi. Bunda gap ko‘rsatilgan nomzodlardan birortasi 
ham belgilangan m iqdordagi ovoz to ‘play olm aganlaridagi 
holatlar haqida bormoqda. Bunday vaziyatlar yuzaga kelgan 
holatlarda k o ‘pchilik m am lakatlarda saylovlarni bir necha 
bosqichlarda o ‘tkazilishiga sabab b o ia d i. Bu esa saylovchi- 
larni saylovlarda faol qatnashishlarini susaytirishiga, oxir- 
o q ibat saylovlarni soxtalashtirish h o latlarig a olib kelishi 
mumkin.
Yuqoridagi kamchiliklarga qaram asdan, mutlaq k o ‘pchi- 
lik ovozga asoslangan bu saylov tizim ining afzalligi ham 
m avjud. Bu tizim parlam entdagi k o ‘pchilik q o ila y d ig a n
barqaror hukumatni tashkil etish imkoniyatini beradi.
Malakali ko‘pchilik saylov tizimi 
amalda b o ig a n mamlakat­
larda nomzod yoki nomzodlar muayyan okrugdan malakali 
ko‘pchilik (2/3 qism yoki 65%) ovoz to ‘plaganlarida saylangan 
hisoblanadi. Bunday saylov tizimi juda kam uchraydi, chunki 
mazkur tizim o ‘z xususiyatiga k o ‘ra juda kam natija beradi, 
ya’ni nomzodlar doim ham belgilangan miqdordagi saylovchi­
larning ovozlarini to ‘play olmaydilar, buning natijasida saylov 
ko‘plab turlar asosida o‘tkazilishiga olib keladi. Hozirda Chili 
Parlamentining quyi palatasiga saylovlarda mazkur tizimdan 
(2/3 qism ) foy d ala n ilad i, shuningdek, b ir m u d d a t oldin 
Italiyada ham bir mandatli saylov okruglaridan saylanuvchi 
senatorlar saylovchilarning 65 foizini qoilab-quvvatlashiga 
erishishi talab qilinar edi.
Tarixdan m a’lumki, dastlabki saylov tizimi sifatida majoritar 
saylov tizimi vujudga kelgan. Ushbu tizimga k o ‘ra nomzod 
belgilangan m e’yordan k o ‘proq ovoz olganda saylangan 
hisoblanadi.