Qashqadaryo viloyati xalq ta’limi boshqarmasi dehqonobod tuman xalq ta’limi bo’limi tassarufidagi

3. Yangi mavzu bayoni:
Kuyishda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish
Kuyish — yuqori harorat (termik kuyish), kimyoviy moddalar (kimyoviy kuyish), rentgen та quyosh nurlari, yadro bombalari portlashidagi nurlanish (nurdan kuyish), elektr toki ta’siridan sodh bo‘ladigan to qimalaming shikastlanishidir.
Termik kuyish — badanga yuqori harorat (alanga, qaynagan suv, issiq suyuqlik, gaz, cho‘g‘ bo’lgan hamda eritilgan metallar va hokazo)ning bevosita ta’siridan paydo bo'ladi. Shikastlanishning og‘ir-yengilligi ta’sir qilayotgan haroiatning balandligi, ta’sir qilish muddati, kuygan sohaning katta-kichikhgi va kuygan sohaga bog‘liq. Bosim ostidagi alanga va bug’ ta’sirida og‘ir kuyish hodisalari yuz beradi.
Bu holda atmosfera bilan tutashadigan og‘iz bo‘shlig‘i, traxeya va boshqa a’zolar kuyishi mumkin. Ko‘pincha qo‘l, oyoq va ko‘z, gavda hamda bosh kuyadi.
Kuyishning og‘ir-yengilligi uning qancha joyga tarqalgangi va tananing qanday chuqurlikda shikastlanganligiga bog‘liq. Kuygan soha nechog‘liq katta va shikastlanish chuqur boTsa, kasal hayoti uchun xavf-xatar shunchalik katta bo'ladi. Tananing 1/3 qismi kuyganda ko'pincha bemor halok bo'ladi.
Shikastlangan sohaning chuqurligiga ko‘ra, kuyishning to‘rt darajasi mavjud.
I darajali kuyish (eritema) terming qizarishi, shishishi va og‘riq bilan yuzaga chiqadi. Kuyishning bu yengil darajasi terida yallig lanishning rivojlanishi bilan xarakterlanadi. YalligTanish hodisalari birmuncha tez (3—6 kunda) o‘tib ketadi. Keyingi kunlarda terida po‘st tashlash kuzatiladi.
II darajali kuyish (pufakchalar hosil bo'lishi) birmuncha keskin ifoda- langan yalhgTanish reaksiyasi avj olishi bilan xarakterlanadi. Qattiq og‘riq terming qizarishi va epidermis qavati ко‘chib, tiniq yoki loyqaroq suyuqlik bilan to‘Igan pufak hosil bo'lishi bilan o'tadi. II darajali kuyishda terining chuqur qatlamlari shikastlanmaydi. Shuning uchun kuygan yuzaga infeksiya tushmasa, bir hafta o'tgach, terining hamma qatlamlari tiklanib, chandiq qolmaydi. 10—15 kun o‘tgach, kasal batamom tuzaladi. Pufakchalarga infeksiya tushganda tiklanish keskin buziladi va kuygan soha asta-sekin ancha muddatdan so‘ng tuzaladi.
III darajali kuyishda terining hamma qatlamlari nekrozga uchraydi (jonsizlanadi). Teri hujayralaridagi oqsil va qon iviydi. Qattiq po‘stloq hosil qiladi, po‘stloq ostida shikastlangan va jonsizlangan to‘qimalar bo’ladi. III darajali kuygan soha chandiq bo‘lib ikkilamchi tartibda bitadi. Shikastlangan joyda granulatsion to‘qima rivojlanadi.
IV darajali kuyish (ko'mirlanish) to'qimaga juda yuqori harorat (volt yoyi alangasi, erigan metall) ta’sirida paydo bo‘ladi. Bu kuyishning eng og’ir turi shakli bo’lib, teri, mushak, pay, suyak va boshqalar shikastlanadi.