O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti

3. Kaliy tutmagan Knop eritmasini tayyorlash. Ma’lumki Knopning to’la oziqa eritmasi tarkibida kaliy, KH₂PO₄ va KCl tuzlari ko’rinishida bo’ladi. Bu ikkala tuz tarkibidagi fosfor va xlor miqdorini to’la saqlab qolish uchun, KH₂PO₄o’rniga NaH₂P0₄, KCl o’rniga NaCl tuzlarini olamiz. Tuzlarni almashtirish hisoblash quyidagicha bo’ladi.

KH₂ PO₄ ____P

136,2____31,04

0,25____x x=_{ } =0,057g P

NaH₂ PO_{4_______P}

138,07 ____31,04

X_____0,057 x=_{ }=0,25g NaH₂ PO₄

Knop oziqa eritmasida to’la miqdorda elementlar bo’lgan paytda va N, P, K, o’ tutmagan eritmalarni tayyorlashda olinadigan tuzlar miqdori (g/l hisobida )

3-jadval

Variyantlar
To’la oziqa eritma	N- tutmagan eritma	P- tutmagan eritma	K- tutmagan eritma
Ca(NO3)2-1,00	CaSO4 2H2O – 1,03	Ca (HO3)2-1,00	Ca (HO3)2-1,00
KH2PO4 -0,25	KH2PO4 -0,25	-	NaH2 PO4 -0,25
MgSO4 -0,25	MgSO4 -0,25	MgSO4 -0,25	MgSO4 -0,25
KCl -0,125	KCl -,125	KCl -0,255	NaCl -0,09
FeCl3 -0,0125	FeCl3 -0,0125	FeCl3 -0,0125	FeCl3 -0,0125

Malumki, o’simliklarni suv yoki qum sharoitida o’stirishda, makroelementlar bilan bir vaqtda ularni mikroelementlar bilan xam taminlash kerak bo’ladi. Buning uchun hap bir variantdagi bir litr eritma yoki 1 kg qum hisobiga 0,003 H₃BO₃, 0,005 g MnSO₄, 0,001 g CuSO₄, 0,001 g ZnS0₄, 0,001 g Co(NO₃)₂ tuzlaridan berish kerak.

Bu kiristallar fosfor borligini ko’rsatadi. Reaksiya ko’rinishi quyidagicha:

H ₃PO₄+12 ( NH₄)₂ MoO₄+21 NNO₃ (NH₄)₃

Demak, 0,25 g KN ₂ RO₄ tarkibidagi 0,057 g fosforni to’la saqlab qolish uchun 0.25 g NaH₂PO₄ tuzidan olishimiz kerak ekan. Endi KC1 tuzini NaCl ga almashtirish hisobotini ko’rib chiqamiz.

KC1- C1

74,6-35,46 35,46 0,25

0,125-x x =_____________ = 0,06 g C1

74,6
NaCl_______Cl

58,5________35,46 58,5 0,06

X________0,06 x= _____________ = 0,09 g NaCl

35,46

Demak, 0,125 g KC1 tarkibidagi bo’ladigan 0,06 g xlor tola saqlab qolish uchun, 0,09 g NaC1 dan olish kerak ekan. Kaliy tutmagan Knop eritmasini quyidagicha yozish mumkin:

Ca (NO₃)₂ -1 g

NaH₂PO₂ -0,25 g

MgSO₄ -0,25 g

NaCl -0.09 g

FeCl₃ -0.0125 g

OZIQA ARALASHMASIDAGI AYRIM ELEMENTLARNING G’O’ZA O’SIMTALARI O’SISHIGA TASIRI (BELOUSOV OZIQA ERITMASI)
Kerakli reaktiv va asboblar: 1.Undirilgan o’simlik urug’lari.
2.To’la oziqa elementlarning tutgan Belousoveritmasi, 3.Azot elemntini tutmagan eritma,4.Fosfor elementini tutmagan eritma.5.Kaliy elementini tutmagan eritma. 6.O’simliklarni o’stirishda ishlatiladigan shisha idishlar. 7.Menzurka. 8.O’lchov kolbalari. 9.Pipetkalar. 10.Termometr. 11.Chizg’ich.

O’simliklarning o’sishi va rivojlanish jarayoniga, ayrim elmentlarning ta’sirini o’rganish uchun undirilgan urug’lar, har xil sharoitda, ya’ni o’rganilayotgan elementga xos bo’lgan sharoitda o’siriladi. Masalan, agar o’simliklar rivojlanishiga azot elementining ta’sirini o’rganmoqchi bo’lsak, tajriba ikkita variantda to’la oziqa elementlarning tutgan va oziqa aralashmasi tarkibida azot elementini tutmagan eritmalarda o’stiriladi. Mabodo, fosfor va kaliy elementlarining, o’simliklar o’sish va rivojlanish jara­yonlariga ta’sirini o’rganmoqchi bo’lsak ham, xuddi yuqorida aytlganidek, o’simliklar fosfor va kaliy elementlari etarli bo’lgan va bu elementlarni tutmagan eritmalarda o’stiriladi.

Agar tajriba qisqa muddatga mo’ljallangan bo’lsa, uni tubandagi dastur ko’rinishida olib boramiz.

4-jadval

№

Variyantlar