O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti

Azotli o’g’itlar. Azotning tabiatdagi yagona manbasi bu mikroorganizmlar tomonidan atmosfera azotini bog’lanishidir. O’simlik hosili bilan tuproqdan olib chiqib ketilgan azot go’ng bilan birgalikda qisman qaytadi. Yuqori hosil olishga imkon beradigan azotli o’g’itlar katta ahamiyatga ega.

Nitratli o’g’itlar (selitra) azotni nitrat fonnasida saqlaydi. Fiziologik jihatidan ishqoriy xossaga ega bo’lganligi uchun nordon tuproqlarda uning samaradorligi yuqori.

Ammoniyli yoki ammiakli o’g’itlar. Ammoniy sulfat-(NH₄)₂CO₃, suyuq suvsiz ammiak bo’lib 82,2% azot tutadi. (NH₄)₂CO₃ Ammiakli o’g’it NH₄OH esa tarkibida ammiakning 25% li suvli eritmasini tutadi. Ushbu o’g’itlar fiziologik jihatidan kislotalik xossasiga egaligi tufayli ularning samaradorligi kuchsiz ishqoriy va neytral muhitli tuproqlarda yuqoridir. Nordon muhitli tuproqlarda esa ushbu o’g’itlarni solish bilan birga tuproqni ohaklash tavsiya qilinadi.

Ammoniyli-nitrat o’g’itlar. Bu asosiy azotli o’g’it ammiakli selftra-NH₄NO₃ bo’lib, tarkibida 34% azot tutadi. Fiziologik jihatidan nordon, ammo (NH4)₂CO₃o’g’itiga nisbatan tuproqni kamroq nordonlashtiradi.

Mochevina [(karbamid) CO(NH₂)2 tarkibida 46% azot saqlaydi va tuproqqa uning o’zi solinganda uni yengil ishqorlaydi.

O’simliklar mochevina va ammiakli o’g’itlar bilan oziqlantirilganda azotning yo’qolishini oldini olish uchun ozroq nitrifikatsiya ingibitorlaridan qo’shish tavsiya qilinadi. Azotli o’g’itlar o’z ta’sirini uzoq saqlamaydi va tuproqda ko’p to’planmaydi. Tez eruvchan bo’lib tuproqning chuqur qatlamiga tushib ketadi. Ularni ma’lum qismi mol azotga aylanib, ya’ni denitrifikatsiya natijasida havoga chiqib ketadi.