O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

Qisqacha xulosalar 
Tamoyil (prinsip) – qaror qabul hilishda hisobga olinishi yoki amal 
qilinishi zarur bo‘lgan ilmiy asos, qoida hisoblanadi. 
Personalga rahbarlik boshqaruv funksiyasi sifatida boshqa barcha 
funksiyalarni yagona birlikka birlashtirishi, muvofiqlashtirishi, o‘zaro 
bog‘lashi, integratsiya qilishi kerak. 
Inson resurslaridan korxona va xodim manfaatlarini muvofiqlash–
tirgan holda foydalanishni ta’minlaydigan shaxsni rivojlantirish 
ustuvorligini e’tirof etish personalni boshqarishning eng asosiy 
tamoyilidir. 
Boshqaruv funksiyasi – boshqaruv faoliyatining alohida turi 
hisoblanib, boshqaruv sohasida mehnat taqsimoti va ixtisoslashuviga 
asoslangandir. 
Boshqaruv uslublari – ishlab chiqarishni boshqarish maqsaddariga 

---

76 
erishish uchun personalga boshqaruv ta’siri o‘tkazish vositalaridir. 
Korxona personalini boshqarishning tashkiliy tuzilmasi ushbu 
korxonada tarkib topgan faoliyat turi, vazifalar taqsimotiga bog‘liqdir. 
Personalni boshqarishning oddiy tashkiliy tuzilmasi ikki darajali 
tuzilma bo‘lib, kichik korxona yoki yirik kompaniya va firmalarning 
turli bo‘lim va filiallariga xosdir. Bunday tizimda yuqori (rahbar) va 
quyi (ijrochi) daraja mavjuddir. 
Hozirgi vaqtda amalda bo‘lgan me’yorlar 1 ming kishilik mehnat 
jamoasiga 10 nafar personalni boshqarish xodimining to‘g‘ri kelishini 
ko‘rsatmoqda. Odatda, ularning 6 tasi maxsus oliy ma’lumotga, 4 tasi 
to‘liqsiz oliy ma’lumotga ega bo‘lishi talab qilinadi. 
Umuman olganda, personalni boshqarish xizmati xodimlarining 
soni kompaniya va firmalarda ish bilan band bo‘lganlarning 1–1,5 
foizini (yapon korporatsiyalarida 2,5 foizni) tashkil etadi. 
Nazorat va muhokama uchun savollar 
 
1.
Personalni boshqarish tamoyillari deganda nimani tushunasiz? 
2.
Personalni boshqarishga oid qanday yondashuvlar mavjud? 
3.
Boshqaruvning tashkiliy tuzilmalarini tushuntirib bering. 
4.
Boshqaruvning qanday uslublarini bilasiz? 
5.
Personalni boshqarish vazifa va funksiyalarini izohlang. 
6.
Personalni boshqarishning ijtimoiy-psixologik uslublar tasnifiga 
nimalar kiradi? 
7.
Personalni boshqarish xizmati deganda nimani tushunasiz? 
8.
Personalni 
boshqarishning 
guruhli 
(matritsali) 
tashkiliy 
tuzilmasining mohiyatini tushuntirib bering. 
9.
Personalni boshqarish xizmati funksiyali tuzilmasiga qaysi 
bo‘limlar kiradi? 
10. Personalni boshqarishda chet el tajribalarini o‘rganishning 
mohiyatini tushuntirib bering.