O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov

daromadga oid yondashuv 
bilan 
aniqlash uchun baholovchi baholash obyektidan kutilayotgan daromadlarni 
baholash sanasida qiymatning yagona miqdoriga o‗zgartirishga asoslangan 
quyidagi usullardan birini qo‗llaydi: 
- to‗g‗ridan-to‗g‗ri kapitallashtirish usuli; 
- pul oqimlarini diskontlash usuli. 
26.
To„g„ridan-to„g„ri kapitallashtirish usuli 
joriy foydalanish 
ko‗rsatkichi eng samarali foydalanish ko‗rsatkichiga muvofiq bo‗lgan 
amaldagi ko‗chmas mulk obyektini baholash uchun qo‗llaniladi. 
To‗g‗ridan-to‗g‗ri kapitallashtirish usulini qo‗llaganda baholovchi: 
- baholash obyektidan kutilayotgan daromadni hisoblaydi; 

---

376 
- kapitallashtirish stavkasi yoki renta multiplikatorini hisoblaydi; 
- baholash obyekti qiymatini daromadni kapitallashtirish stavkasiga 
bo‗lish yoki yalpi yoki sof renta multiplikatoriga ko‗paytirish yo‗li bilan 
aniqlaydi. 
27.
O‗zgartirilishi lozim bo‗lgan kutilayotgan daromad sifatida uning 
quyidagi turlaridan biri olinadi: 
- ehtimol tutilgan yalpi daromad, ya‘ni ko‗chmas mulkdan u to‗liq 
yuklangan sharoitda hamda barcha yo‗qotishlar va xarajatlarni hisobga 
olmagan holda olinishi mumkin bo‗lgan daromad; 
- ehtimol tutilgan yalpi daromaddan maydonlardan to‗laligicha 
foydalanmaslik tufayli yuz bergan yo‗qotishlarni ayirish va ijara haqi 
olinganda ko‗chmas mulk obyektidan bozor maqsadlarida normal 
foydalanishdan olingan boshqa daromadlarni qo‗shish yo‗li bilan olinadigan 
haqiqiy yalpi daromad; 
- haqiqiy yalpi daromaddan amortizatsiya ajratmalarini o‗z ichiga 
olmaydigan operatsion xarajatlarni ayirish yo‗li bilan olinadigan sof 
operatsion daromad. 
28.
Kapitallashtirish stavkasi baholanayotgan aktiv daromadlari 
tuzilishi va mavjud axborotga qarab, quyidagi usullardan biri bilan 
hisoblanadi: 
- bozorni siqish usuli bilan; 
- bog‗liq investitsiyalar usuli bilan; 
- kapital xarajatlar qoplanishini hisobga olish usuli bilan. 
Kapitallashtirish stavkasi va yalpi yoki sof renta multiplikatori 
o‗zgartirilayotgan daromad turiga muvofiq bo‗lishi lozim. 
29.
Ko‗chmas mulk obyektining tarkibiy qismlaridan biri (yer 
uchastkasi yoki yaxshilashlar) qiymati haqida zaruriy boshlang‗ich 
ma‘lumotlar mavjud bo‗lsa, boshqa tarkibiy qism qiymati ko‗chmas 

---

377 
mulkning qiymatini unga muvofiq bo‗lgan kapitallashtirish stavkasidan 
foydalanib hisoblash talab etiladigan tarkibiy qismiga mansub bo‗lgan 
daromadni to‗g‗ridan-to‗g‗ri kapitallashtirishdan iborat bo‗lgan qoldiq 
texnikasini yo‗llash yo‗li bilan aniqlanadi.
30.