O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

2. Muvozanat shartining ikkinchi shakli. 
Tekislikda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasi muvozanatda bo’lishi uchun 
kuchlarning ikkita A va B nuqtalarga nisbatan olingan momentlarining yig’indisi, 
hamda AB kesmaga perpendikulyar bo’lmagan OX o’qiga proekstiyalarining 
yig’indisi nolga teng bo’lishi zarur va yetarlidir (38-shakl). 

















0
i
B
i
A
n
1
k
ix
90
0
)
F
(
m
0
)
F
(
m
0
F

(3.26) 
3. Muvozanat shartining uchinchi shakli. 
Tekislikda ixtiyoriy joylashgan kuchlar 
muvozanatda bo’lishi uchun kuchlarning bir to’g’ri chiziq ustida yotmagan uchta 
A, 
B
va 
C
nuqtalarga nisbatan olingan momentlarining yig’indisi nolga teng bo’lishi 
zarur va etarlidir. 
0
)
F
(
m
0,
)
F
(
m
0,
)
F
(
m
n
1
k
k
C
n
1
k
k
B
n
1
k
k
A









(3.27) 
Eslatma:
(3.26) va (3.27) shartlar isbotsiz taklif etildi. 
1.
 
Tekislikda parallel joylashgan kuchlarning muvozanat shartlari. 
Agar hamma kuchlar OY o’qiga parallel bo’lsa (39-shakl), u holda
,
0
F
n
1
k
kx



madomiki,





n
k
k
n
k
ky
F
F
1
1
va muvozanat sharti quyidagi ko’rinishni oladi: 
0
)
(
,
0
1
0
1






n
k
k
n
k
k
F
m
F
(3.28) 
39-shakl. 
y 
x 
1
F
2
F
n
F
o 

A
O
x
B 
1
F
38- shakl.

---

25 
Demak tekislikdagi parallel kuchlar muvozanatda bo’lishi uchun, kuchlarning 
algebraik yig’indisi va shu tekislikdagi biror nuqtaga nisbatan olingan momentlarning 
yig’indisi nolga teng bo’lishi zarur va yetarlidir.