O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti fizikaviy kimyo kafedrasi

 
4.2. “
Pimpinella Anisum L.
”d n efir moylarini ajratish
texnologik jarayonini maqbullashtirish 
Ma‘lumki, efir moylari – organik birikmalarning turli sinflari, jumladan 
asosan terpenoidlar, kamroq esa aromatik va alifatik birikmalarga taalluqli boʻlgan 
hidli moddalarning aralashmasi. Ularning tarkibiga efirmoyli oʻsimliklarda ishlab 
chiqiladigan hidli va hidsiz moddalar kiradi va berilgan oʻsimlikning hidli qismiga 
xos boʻlgan xarakterli hidni beradi [98,29].
Dorivor oʻsimliklarning efir moylari biologik faollikning (antimikrob, 
antivirus, antifungal) keng spektrini namoyon qiladi [29]. Efir moylarining sifat va 
miqdoriy tarkibi dorivor oʻsimliklarning xemotip xilma-xilligi va yetishtirish 
sharoiti, ishlab chiqish texnologiyasi va saqlanish sharoiti hamda boshqa koʻplab 
omillarga bogʻliq. Shuning uchun ham efir moylarini ajratib olishning tezkor va 
samarali usullarini ishlab chiqish hamda ularning sifat va miqdoriy tarkibini 
oʻsimlik xom-ashyosi va ular asosida tayyorlangan fitopreparatlardan aniqlash 
dolzarb vazifalardandir.

---

86 
Efirmoyli xom-ashyoni qayta ishlash texnologiyasi efir moylarini ishlab 
chiqishda eng muhim bir bosqichi, umuman olganda uning oxirgi bosqichi asosan 
efirmoyli ishlab chiqarish samaradorligi bilan aniqlanadi.
Oʻsimlik xom-ashyosidan efir moylari parli distillyasiya (gidrodistillyasiya) 
va ekstraksiya yordamida olinadi. Bunda turli fizik-kimyoviy va parfyumeriya 
sifatiga ega boʻlgan distillyasion va ekstraksion efir moylari olinadi. Shuning 
uchun ham yuqori unumdorlik bilan sifatli efir moylarini olish uchun oʻsimlik 
xom-ashyosini qayta ishlash texnologiyasini maqbullashtirish dolzarb muammodir. 
Ishning maqsadi – Oʻzbekiston turli hududlarida oʻsadigan 
Pimpinella 
anisum L. 
oʻsimligidan efir moyini ajratishning texnologik jarayonini 
maqbullashtirish.