O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

 
Jazo bilan birga tayinlanadigan tibbiy yo’sindagi majburlov choralarini 
qo’llash 
Sud tomonidan jinoyat sodir etgan shaxslarga, zarurat bo’lsa, jazo bilan 
birga tibbiy yo’sindagi majburlov choralari ham qo’llaniladi. Majburlov choralari 
qo’llaniladigan shaxslarning ikki guruhga ajratilishi JKning 96-moddasida 
belgilangan. Birinchi guruhga alkogolizm, giyohvandlik va zaharvandlikka 

---

209 
yo’liqqan shaxslar, ikkinchisiga aqli rasolikni istisno etmaydigan tarzda ruhiy 
holati buzilgan shaxslar kiradi. Ushbu ikki guruhga mansub shaxslarning ajratib 
turadigan jihatlari mavjud. Xususan, alkogolizm, giyohvandlik va zaharvandlikka 
yo’liqqan shaxslarning organizmi aynan shu narsalarga tobelik holatida bo’ladi. 
Aqli rasolikni istisno etmaydigan tarzda ruhiy holati buzilgan shaxslar bunday 
tobelikni his qilmasliklari mumkin bo’ladi. Ularning miya faoliyatida fikrlash, 
xulosalash tezligi past bo’lishi, ruhiy holat muayyan vaqtda buzilishi, jazava yoki 
tushkunlikka tushishi kabi holatlar bo’lishi mumkin.
Sud tomonidan jinoiy ish ko’rib chiqilayotganda, jinoyat sodir etishda 
aybdor bo’lgan shaxslarga jazo bilan birga tibbiy yo’sindagi majburlov choralarini 
ham qo’llash masalasini ko’rib chiqa oladi. Quyida uning asoslari ko’rsatilgan: 
30-rasm. Mahkumlarga tibbiy yo’sindagi majburlov choralarini qo’llash
Tibbiy yo’sindagi majburlov choralari qo’llanilgan shaxsning tibbiy 
muassasada davolanish vaqtining bir kuni ozodlikdan mahrum qilish jazosining bir 
kuniga tenglashtiriladi.
Ozodlikdan mahrum qilish jazosiga hukm qilingan va o’z navbatida 
alkogolizm, giyohvandlik va zaharvandlikka chalingan shaxslarga tibbiy 
yo’sindagi majburlov chorasi qo’llaniladi. Choraning qo’llanilish tartibi Sog’liqni 
saqlash vazirligi bilan kelishuv asosida Ichki ishlar vazirligi tomonidan 
belgilanadi.
Tibbiy yo’sindagi majburlov choralarining qo’llanilishida ichki ishlar 
organlariga surunkali alkogolizm, giyohvandlikka chalingan shaxslarni majburiy 
- jamiyatdan batamom ajratib qo’yish bilan bog’liq bo’lmagan jazo berilgan 
mahkumlarga - sog’liqni saqlash organlarining tibbiy muassasalarida umumiy 
asoslarda; 
-- ozodlikdan mahrum etish jazosiga hukm qilinganlarga - jazoni o’tash joyida; ozod 
etilganlaridan keyin davolanishni davom ettirish zarur bo’lsa - sog’liqni saqlash
organlarining tibbiy muassasalarida 
mahkum alkogolizm, giyohvandlik yoki 
zaharvandlikka yo’liqqan bo’lsa 
ruhiy holati aqli rasolikni istisno 
etmaydigan tarzda buzilgan bo’lsa

---

210 
davolanishga yuborish vakolatlari berilgan. Vakolatlar “Surunkali alkogolizm, 
giyohvandlik yoki zaharvandlikka mubtalo bo’lgan bemorlarni majburiy davolash 
to’g’risida”gi Qonun va boshqa qonunosti hujjatlar doirasida amalga oshiriladi. 
Shaxsni surunkali alkogolizm, giyohvandlik yoki zaharvandlikka mubtalo bo’lgan 
deb topish Sog’liqni saqlash vazirligining tegishli muassasalari tomonidan amalga 
oshiriladi.
Ozodlikdan mahrum qilish bilan bog’liq bo’lmagan jazo berilgan 
mahkumlar majburiy davolanishga jo’natilganda, sudning qarori kuchga kirgandan 
boshlab o’n kun ichida ichki ishlar organlari tomonidan qaror ijro etiladi. Agar 
bemor uzrli sabablarsiz davolanish muassasasiga kelmasa, ichki ishlar organlari 
tomonidan majburiy olib kelinadi.
Bemorni majburiy davolash muddati masalasi u joylashtirilgan tibbiy 
muassasa tomonidan besh kun ichida hal etiladi. Davolash muddatining tugashi 
muassasaning shifokorlar komissiyasi tomonidan qabul qilingan qaror asosida 
amalga oshiriladi.
Sud qarori asosida qo’llaniladigan ushbu majburlov chorasi asosidagi 
davolash muddati bir yarim yildan oshib ketmasligi lozim.
Surunkali alkogolizm, giyohvandlik yoki zaharvandlikka mubtalo bo’lgan 
shaxslarni majburiy davolashga ixtisoslashgan muassasalarni qo’riqlash shartnoma 
asosida Milliy gvardiya bo’linmalari kuchi bilan ta’minlanadi.