O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

7-§. Don seyalkasini ishga tayyorlash
(amaliy mashg‘ulot) 
Don mustaqilligiga erishgan respublikamiz g‘allachiligini 
yanada rivojlantirishning intensiv yo‘llaridan biri hosildorlikni 
oshirish bo‘lib, bu urug‘ni sifatli ekishga bog‘liq. Agar bu ishni 
bajaradigan seyalka to‘g‘ri sozlanib, mahalliy sharoitlarga moslab 
ishlatilsa, birinchidan, ayni kunga nisbatan urug‘ sarfi 50–60 
foizga kamayadi, ikkinchidan, o‘simlik tuplari oziqlanishi uchun 
yetarli va bir xil maydonga joylashtirilib hosildorlikni sezilarli 
darajada oshirish mumkin. Shu sababli o‘qituvchi don seyalkasini 
ishga to‘g‘ri tayyorlash bo‘yicha amaliy mashg‘ulotni sifatli 
o‘tkazishga yetarli e’tibor berishi kerak. 
Mashg‘ulotni o‘tkazishdan maqsad: 
don seyalkasi miqdorla-
gichlarini bir xil miqdorda urug‘ ajratadigan qilib o‘rnatib, 
seyalkani bir gektar maydonga berilgan urug‘ni ekadigan qilib 
sozlash va belgilangan chuqurlikka ko‘mishni ta’minlash 
maqsadida bajariladigan ishlarning mohiyati bo‘yicha talablarga 
bilimlar asosini berish va bunday ishlarni muayyan seyalka uchun 
amalda bajarish ko‘nikmalarini shakllantirishdir. 
Mashg‘ulot uchun kerakli bo‘ladigan jihozlar. 
Don 
seyalkasi va uni agregatlay oladigan traktor; tarozi; xaltachalar; 
ruletka; lineyka; gayka kalitlari komplekti; kimyoviy ishlov 
berilmagan don urug‘i (30 kg); darslikdan tashqari ma’lumotlar 
manbalari, reklama prospektlari, plakatlar, o‘quv videofilmlari), 
seyalkaning urug‘ni ekish sifatini (ko‘mish chuqurligini) aniqlash 
uchun 5x20 
m
o‘lchamdagi yer maydoni; 20 kg mineral o‘g‘it. 

---

109 
Mashg‘ulot o‘tkazish tartibi. 
O‘qituvchi o‘quvchilarga mash-
g‘ulot uchun rejalashtirilgan ishlarning mohiyatini tushuntirib, 
ularni bajarish tartibini ko‘rsatadi. 
O‘quvchilar to‘rt guruhga bo‘linadi va ularga individual 
topshiriq beriladi. Birinchi guruhga seyalkaning hamma 
miqdorlagichlarini bir xil urug‘ ajratadigan qilib sozlash; ikkinchi 
guruh seyalka bir gektar maydonga tayinlangan miqdordagi 
urug‘ni ekadigan qilib sozlash; uchinchi guruh seyalkaning 
hamma ko‘mgichlari urug‘ni bir xil chuqurlikka ko‘madigan qilib 
sozlash; to‘rtinchi guruhga – seyalka miqdorlagichlarini biror 
holatda o‘rnatib, bir gektarga ekilayotgan urug‘ miqdorini dala 
sharoitida aniqlash topshiriqlari beriladi. Keyinchalik guruhlar o‘z 
joylarini almashtirib, yuqoridagi to‘rtta topshiriqni navbatma-
navbat bajaradi va tegishli hisobot tayyorlaydi. O‘quvchilar 
topshiriqlarni bajarish davomida o‘zaro fikr almashib, qilina-
yotgan ishlarning mohiyatini tushunishga bir-birlariga yordam 
berishadi.