O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Bir diskli ekkich 
don urug‘larini ishlov berilgan va ishlov 
berilmagan ang‘izli ekishda ishlatiladi 
(41-rasm, f).
U sferik disk 
6 va tarnov 2 dan iborat. Sferik disk tuproqni yumshatib, urug‘ 
uchun joy tayyorlaydi. Quvur diskka qanchalik yaqin o‘rnatilsa, 
urug‘lar shunchalik kam sochilib, ensiz qatorga to‘kiladi. Bir 
diskli ekkich qo‘sh diskliga nisbatan yerga chuqur botadi, o‘simlik 
qoldiqlarini to‘liq kesadi va yopishib qolgan nam tuproqdan o‘zi 
tozalanadi. Shu sababli bunday diskning qattiq tuproqli, o‘simlik 
qoldiqlari ko‘p va nam yerlarda ishlatilishi maqsadga muvofiqdir. 
Ammo urug‘larni bir xil chuqurlikda ko‘mish ko‘rsatkichi qo‘sh 
diskli ekkichga nisbatan past. 
Qo‘sh diskli ekkich 
don urug‘ini ekish uchun ishlatiladi. 
Disklar seyalka yurish tomoniga bir-biriga 10° burchak ostida 
o‘rnatilgan. Disklar bir-biriga gorizontal
 
diametrdan birmuncha 
past, ammo dala yuzasidan yuqori joyda tutashtirilgan. Aks holda 
disklar tutashgan joyga tuproq tiqilib qolishi mumkin. Ish 
jarayonida, disklar aylanayotib tuproq va o‘simlik qoldiqlarini 
kesadi, ponaga o‘xshab ularni ikki chetga suradi va ariqcha 
tayyorlaydi. 
Tor qatorli don seyalkalariga o‘rnatilgan qo‘sh diskli ekkich-
ning disklari kattaroq (18°) burchak ostida o‘rnatilgan va ular 
tutashadi. Natijada har bir disk o‘zi ariqcha ochadi, ariqchalar 
o‘rtasida tuproq do‘ngchasi hosil bo‘ladi. Urug‘lar har bir 
ariqchaga alohida yo‘l bilan kelib tushadi.
Disksimon ekkichlar 
omochtishsimonga nisbatan murakkab 
va sudrashga qarshiligi ko‘p. Ammo ular serkesak, o‘simlik 
qoldiqlari ko‘p bo‘lgan yerlarda yaxshi ishlaydi. Aylanish 
jarayonida yopishgan nam tuproqdan tozalanib turadi. Disksimon 
Arzonroq bo‘lgan diskli ekkich daladagi kesaklarni kesib 
maydalaydi va urug‘ni ko‘mib ketadi.

---

103 
ekkichlarda urug‘ni ekish chuqurligi ularni yerga bosib turadigan 
jilovlar prujinasining siqilishini o‘zgartirish hisobiga sozlanadi. 
Ekilgan urug‘ ustiga tuproqning tabiiy to‘kilishi tufayli u 
qisman ko‘miladi. Urug‘ning bunday ko‘milishi to‘liq unib olishi 
uchun yetarli emas. Urug‘ni sifatli ko‘mish maqsadida 
seyalkalarga maxsus: shleyf (sudraluvchi zanjir), tirmacha, 
kurakcha, g‘ildirakcha va disksimon ko‘mgichlar o‘rnatiladi. 
Shleyf 
yengil va o‘rtacha yengil tuproqli yerlarda, don 
urug‘larini ko‘mish uchun ishlatiladi 
(42-a rasm).
Zanir 1 bilan 
o‘zaro ulangan bir necha halqa 2 lardan tashkil topgan. Shleyf 
yerda erkin sudralib, tuproqni sidiradi va ariqcha tubida yotgan 
urug‘larni ko‘madi. U ensiz ariqchalardagi urug‘larni ham 
ko‘madi.