O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan viloyati Kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

Yangi oʻquv materialini mustahkamlash 2.8Yangi oʻquv materialini oʻzlashtirish darajasini tekshirish boʻyicha tezkor soʻrov oʻtkazadi 2.9. Darsda oʻzlashtirgan bilimlarini tekshirish maqsadida boshlangʻish nazorat olinadi
Tinglaydi, yozib oladi Yozib oladi Diqqat qiladi Savollarga javob beradi Kuzatadi, ma’lumotlarni daftarga qayd qiladi Savollarga javob beradi, test topshirigʻini bajaradi
3-bosqich: Yakuniy qism. 10 daqiqa	Mashgʻulotni yakunlash Mavzu yakunlanadi, bajarilgan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida muhim ahamiyatga ega ekanligiga oʻquvchilar e’tiborini qaratadi Uyga vazifa berilishi Nazorat savollariga javob qaytarish	Diqqat qiladi Topshiriqni yozadi

1. ilova

Baholash mezoni va ko’rsatkichlari

t/r	Nazariy bilimlarni baholash	ball
1	Savollarga to'liq javob berish, misol dalil keltiradi, Mavzu haqida to’liq ma’lumotlarni keltiradi, yangi ma’lumotlarni amaliyotda qo’llay oladi	5
2	Savollarga noto'liq javob beradi, mavzu haqida tushunchalarini to’liq bayon eta olmaydi	4
3	Savollarga qisman javob beradi, yangi va o’tilgan mavzular bo’yicha qisman bilimga ega	3
4	Savollarga umuman javob bera olmaydi, yangi mavzu va o’tilgan mavzular yuzasidan bilimga ega emas.	2

2. ilova

Kichik guruhlarda ishlash qoidasi

1	Talabalar ishini bajarish uchun zarur bilim va masalalarga ega bo’lmog’i kerak
2	Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog’i lozim
3	Kichik guruh oldiga qo’yilgan topshiriqni bajarish uchun yetarli vaqt ajratiladi
4	Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tazyiqqa uchramasligi haqida ogohlantirilishi zarur.
5	Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, ishlab chiqarish ta’limi ustasi ularga yo’riqnoma berishi lozim.
6	Nima bo’lganda ham muloqotda bo’ling, bajargan ishini erkin namoyon etish

Fan bo'yicha o'quvchilarni o'zlashtirish, baholash mezonlari

№	Baholash mezonlari	Baholar
		“5” – a’lo	“4” - yaxshi	“3” - qoniqarli	“2” - qoniqarsiz
1.	Nazariy ma’lumotlarni o’zlashtirishi
2.	Amaliy ma’lumotlarni o’zlashtirishi
3.	Joriy nazorat natijalari
4.	O’rtacha bahosi

3. 
   ilova
   

3-mavzu: Ot: grammatik kategoriyalar, lug’at shakli haqida tushuncha, otlarning turlanishi, rodini aniqlash. Negiz. Moslashmagan aniqlovchi ishtirokida anatomik terminlar.
Reja:

• 
  Ot qoidasi va lotin tilida otlarning 5 turlanishini;
  
• 
  Lotin tilida rod, son, kelishik nomini;
  
• 
  Genetivus kelishigi bo'yicha otlarning 5-turlanishi kelishik qo'shimcha la ri ni;
  
• 
  I-turlanish otlarga umumiy tavsifini;
  
• 
  I-turlanish otlarning kelishik qo'shimchalari va so'z yasovchi qo'shimchalarni;
  
• 
  Otlarni lig'at ko'rinishi va ot negizini topishni;
  

Lotin tilida ham otlar rus tilidagi kabi (o'zbek tiliga uncha mos kelmaydi) rod, son, kelishik bo'yicha turlanadi. Ot grammatikasini o'rganish juda muhimdir, chunki tibbiy nomlar tarkibini ko'pchilik qismi otlar bilan ifodalanadi. Retsept (dorinoma) dagi dori moddalarning asosiy qismini nomjni otlar tashkil etadi va ular genetivus kelishigini qo'shimchasida yoziladi. Shuning uchun ham Lotin tilida ot grammatikasiga ko'proq e'tibor beriladi. Otlarni lotin tilida Novem substantium deyiladi.

Ot - deb predmet nomini bildirib kim? nima? so'rog'iga javob beruvehi so'zlar turkumiga aytiladi.
Ot grammatikasini o'rganishda ko'proq rus tilidagi ot qoidalariga taqqoslab o'rganiladi, chunki o'zbek tilida rod bo'lmaydi. Lotin tilida ham 3 ta rod bo'iib:
mujskoy rod - genus masculinum lug’atda qisqartirib kichik "m" harfi bilan,
jenskiy rod- genus femininum - lug'atda kichik "f" harfi bilan,
sredniy rod- genus nuetrum lug'atda kichik "n" harfi bilan belgilanadi.
O'zbek va rus tIIIaridagi kabi otlarda ham 2 ta son bo'iib, sonni numerus (numerate) deyilib birlik sonni numerus singularis mashqlarda qisqartirib "sing" deb, ko'plik sonni esa numerus pluralis - qisqartirib "plur" deb ataladi.
Lotin tilida otlar 5 ta kelishik bo'yicha turlanadi. Kelishikni "casus" deyiladi.
Bosh kelishik - casus Nominativus qisqartirib - "Nom" deyiladi kim? nima? so'rog'iga javob beradi.
Qaratqich kelishigi - casus Genetivus qisqartirib - "Gen" deyilib kimning? nimaning? so'rog'iga javob beradi.
Jo'nalish kelishigi - casus Dativus qisqartirib - "Dat" deyiladi va kimga? nimaga? so'rog'iga javob beradi.
Tushum kelishigi - casus Accusativus qisqartirib - "Acc" deyiladi va kimni? nima? so'rog'iga javob beradi.
Chiqish kelishigi - casus Ablativus qisqartirib - "Abl" deyilib kimdan? nimadan? so'rog'iga javob beradi.
Klassik lotin tilida oltinchi kelishik casus Vocativus - ham bo'iib bu kelishik hozir ishlatilmaydi. Chunki bu kelishik gaplashganda ishlatiladi. Hozir bu tilda xech kim gapfashmaganligi sababli tibbiy terminologiyani o'rganishda qo'llanilmaydi.
Lotin tilida otlar besh xil ko'rinishda turlanib keladi. Ularni farqlash uchun genetivus singularis qo'shimchasiga qarab aniqlaymiz.
Casus Genetivus singularis qo'shimchalari quyidagilardan iboratdir:
I turlanishda - ae
II turlanishda - i
III turlanishda - is
IV turlanishda - us
V turlanishda - ei
Lotin tilida otlar lug'atda bosh kelishikda to'la nomi berilib vergul qo'yilib undan so'ng Genetivus kelishigi birlik soni qo'shimchasi va rodi qisqartirilgan ko'rinishda beriladi. Bosh kelishik ko'rinishi otning rodini ko'rsatsa, qaratqich kelishigi esa otning qaysi turlanishga mansubligini bildiradi. Shunga qarab uni qaysi turga mansubligini aniqlanadi.
Masalan:
I turlanish - aqua, ae, f - suv
II turlanish - oleum, i, n - moy
III turlanish - dens, ntis, n - tish
IV turlanish - manus, us, f - qo'l (kaft)
V turlanish - caries, ei, f - chirish
Otlarni turlash uchun oldin ot nigizini topib keyin kelishik qo'shimchalarini qo'shib turlanadi. Ot negizini topish uchun otning Genetivus singularis ko'rinishidan kelishik qo'shimchasini olib tashlab negiz hosil qilinadi.
Masalan:Nom - aqua, Gen - aquae so'zidan -"ae" olib tashlansa, negiz - aqu - bo'ladi.


Ushbu negizga kelishik qo’shimchalarini qo'shib turlanaveradi.
I turlanishda - faqat femininum rodiga maiisub otlar
II turlanishda - faqat masculinum va neutrum rodiga mansub otlar
III turlanishda - esa hamma rod ya ni m,f,n - rodidagi otlar
IV turlanishda - masculinum va neutrum rodiga mansub otlar
V turlanishda - faqat femininum rodiga mansub otlar kiradi.