|
Bitiruv ishi mavzusining maqsadi va vazifalari. Noorganik kimyo fani va zamonaviy “Bionorganik kimyo” respublika sanoatida analiz qilish usullari rivojlanayotgan soha hisoblanadi. Shuning uchun bu fanni chuqur o‘zlashtirilishi kimyo bakalavriat, magistratura o‘qituvchisi mutaxassisligini egallashda muhim ahamiyat kasb etadi. Bionorganik kimyo fani turli sohalar bo‘yicha tadqiqot ishlarini olib borishda muhim hisoblanadi. Chunki, Bionorganik tekshirish metodlari o‘zining aniqligi jihatidan yuqori o‘rinni egallaydi. Talabalarning elektrokimyo analiz usullarini o‘rganishi kelajak o‘qituvchilar kasbida asqotadi.
Bionorganik kimyo fanining maqsadi kimyo fani o‘qituvchilarini o‘rta maktab, akademik lisey va kasb-hunar kollejlarida elektr toki yordamida bajariladigan kimyoviy analiz tajribalarni o‘tkazishga elektrokimyoviy tekshirishlar metodlari bo‘yicha ishlar bajarishga tayyorlashdir.
Bionorganik kimyo fanini puxta o‘zlashtirish asosida talabalar: kimyo analiz usullari fanining boshqa fanlar bilan aloqasi, xalq xo‘jaligi va sanoatda tutgan o‘rni haqida tasavvurlarga ega bo‘ladilar. Labaratoriya mashg‘ulotlarida kimyoviy tekshirish metodlarini o‘rganib olishi, zamonaviy asboblarda ishlay bilish malakasiga ega bo‘lishi talab etiladi.
Mavzuning maqsadidan kelib chiqib, quyidagi vazifalar belgilab olindi:
Birinchidan, Bionorganik kimyo fanining “Bionorganik kimyo”ni o‘rganish, ishlash prinsiplari, analiz usullari, ishlatilish sohalari, yangi Bionorganik yaratish vazifalari;
Ikkinchidan, Bionorganik kimyoviy manbalari, galvanik elementlarda kimyoviy energiya elektr energiyasi sifatida ajralishi, elektr energiyasi hosil bo‘ladigan moddalarning kimyoviy energiyasini oshirishga sarf bo‘lishini o‘qitishda pedagogik texnologiyalarning o‘rnini ochib berish;
Uchinchidan, pedagogik texnologiyalarning o‘qitish jarayoniga tatbiq etilishini “Bionorganik kimyo” halq xo‘jaligining keng sohalarda ishlatilish, qo‘llanish usullarini o‘rganish bo‘yicha ma’ruza dars ishlanmalari misolida tahlil qilish va xulosalar chiqarish.
Bitiruv ishini tayyorlashda foydalanilgan adabiyotlar va normativ-huquqiy hujjatlarning qisqacha o‘zaro tahlili. Ushbu bitiruv ishini tayyorlashda birinchi navbatda Respublikamizdagi asosiy Qonuniy hujjati O‘zbekiston Respublikasi Qonistitutsiyasi va undagi ta’lim va ta’limga oid moddalardan kelib chiqqib, “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonun, “Oliy ta’lim to‘g‘risidagi” hujjatlar, “Yoshlarga oid davlat dasturi”, Prezident va Vazirlar Mahkamasining qaror va farmonlaridan metodologik asos sifatida foydalanildi. Shuningdek, Bionorganik kimyoga doir xorijiy va mamlakatimizda chop etilgan adabiyotlar tahlili, unda ilgari surilgan qarashlar, fikr-mulohazalardan kelib chiqqan holda yondashildi.
Zamonaviy pedagogik va innovatsion ta’lim texnologiyalaridan foydalanish bo‘yicha bir qator ilmiy-tadqiqot natijalardan ham foydalanildi. Xususan, N.Avliyakulov, N.Namozova1, M.Ganieva, D.Fayzullaeva2, N.N.Azizxodjaeva3, N.T. Omonov4, L.V.Golish, D.M.Fayzullaeva5, Nuriddinov B.S, Dexkanova M.O‘. va boshqalar6,7 , X.Sultonova, Z.Axrorova, M.Dexkanova, G.Isanova, Q.Musaev8 va boshqalar.
Ushbu manbalar mazkur bitiruv ishini tayyorlashda metodologik asos sifatida olindi.
Bitiruv ishini tayyorlashda bir qancha adabiyotlardan foydalinildi. Xususan, rahbariyat abiyotlaridan birinchi Prezidentimiz I.A. Karimovning “O‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” asarida keltirilgan ma’naviyatning yuksak namoyondalari haqidagi g‘oyalari hamda kelajak avlodni ma’rifatli qilib tarbiyalash fikrlari;
Birinchi Prezidentimiz I.A. Karimovning “Ona yurtimiz baxtu iqboli va buyuk kelajagi yo‘lida xizmat qilish – eng oliy saodatdir” asaridan yangicha fikrlash g‘oyalari zamonga hamohang holda boqib yashash bo‘yicha fikrlari;
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga Murojaatnomasidan ta’lim sohasi bo‘yicha va uni yanada rivojlantirsh, oliy va o‘rta ta’lim hamda maktabgacha ta’limga kengroq doirada yoshlarimizni jalb etish masalalari;
Shavkat Mirziyoyevning “Buyuk kelajagimizni mard va olijanob halqimiz bilan birga quramiz” asaridan kelajakka intilish faqat balandparvoz so‘zlar bilan emas tanqidiy qarashlarni ham qamrab olishi haqidagi fikrlari;
Me’yoriy-huquqiy xujjatlardan O‘zbekiston Respublikasining Konstitusiyasidagi ta’lim erkinligi haqidagi fikrlar;
O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida” farmonining 4-bandida keltirilgan ta’lim sifatini oshirish bo‘yicha fikrlar;
“Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun hamda Vazirlar Mahkamasining Qarorida keltirilgan bir qancha fikrlar;
Ilm-fanni 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasida quyidagilar nazarda tutilgan:
a) ilm-fan sohasida boshqaruv tizimini takomillashtirish borasida:
ilmiy tashkilotlarning ilmiy-innovatsion faoliyati samaradorligini baholashga yo‘naltirilgan milliy reyting tizimini joriy etish;
ilm-fanda o‘zini o‘zi boshqarish tizimini rivojlantirish orqali davlat va ilmiy tashkilotlar o‘rtasida ijtimoiy sheriklikni rivojlantirish hamda uningdoirasida loyihalarni amalga oshirish;
b) ilm-fan va ilmiy faoliyatni moliyalashtirish tizimini takomillashtirish hamda moliyalashtirish manbalarini diversifikasiyalash borasida:
2025 yilga qadar ilm-fanga yo‘naltiriladigan jami mablag‘larning yalpi ichki mahsulotga nisbatan ulushini 6 baravarga, 2030 yilgacha esa 10 baravarga oshirish;
2025 yilga qadar ilm-fanni umumiy moliyalashtirish hajmida ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlariga xususiy sektor tomonidan ajratiladigan mablag‘lar ulushini amaldagi 8 foizdan 20 foizga, 2030 yilgacha esa 30 foizga etkazish.
M.I.Ibodulloeva, N.I.Bozorov, F.A. Djuraevaning metodik qo‘llanmasida pedagogika oliy o‘quv yurtining “Kimyo o‘qitish metodikasi” bakalavriat ta’lim yo‘nalishi talabalari uchun mo‘ljallagn bo‘lib, u “Bionorganik kimyo” fanini o‘qitishda innovatsion ta’lim texnologiyalarini qo‘llash asosida darslarni olib borishga qaratilgan.
“Noorganik kimyo” sohasi bo‘yicha xususan “Bionorganik kimyo” eritmalarda va qattiq jismlarda boradigan fizik-kimyoviy jarayonlar haqida X.R. Rustamovning adabiyotida to‘liq va tushunarli keltirilgan .
Noorganik kimyo sohasida suvli eritma xossalari, eritmalarni muhitini aniqlash, titrlash, potetsiometrik analiz usullari va analitik signalga asoslangan analiz usullari O‘zMU analitik kimyo kafedrasi mudiri professor Z.A.Smanovaning adabiyotlarida to‘liq o‘z aksini topgan.
Analizning sifat va miqdor ko‘rsatkichlarini ifodalaydigan, avtotransport chiqindi gazlari tahlili, sanoat korxonalari chiqindi gazlari monitoringini o‘tkazuvchi gazoanalizatorlarni zamonaviy usullarini yaratilishi va rivojlanishiga katta hissa qo‘shgan olimlardan SamDU analitik kimyo kafedrasi mudiri professor E.A.Abduraxmonovning adabiyotlarida “Chiqindi gazlar tarkibidan SO va uglevodorodlarni avtomatik, termokatalitik aniqlovchi sensorlar” ni ishlash prinsipi, ishlatilish sohalari haqidagi keng ma’lumotlaridan foydalanildi.
Internet ma’lumotlari kiritildi. Ushbu manbalar mazkur bitiruv ishini tayyorlashda metodologik asos sifatida olindi.
Jumladan internet saytlaridan: G.K.Budnikovning « CHto takoe ximiches-kie sensorы » Kazanskiy gosudarstvennыy universitet . Sorovskiy obroza-vatelnыy jurnal,№3 1998. Ma’lumotlar olinib tarjima qilindi.
Robert V. Kattarall “Ximicheskie sensorы” Moskva.izd. Nauchniy mir.2008 g. ma’lumotlari keltirildi. www.ziyonet.uz,www.scopys.com, www.biochem.professorjournal.ru, www.google.com internet veb sahifalari-dan foydalanildi. “MIR Elektroniki” B.Eggins Ximicheskie i biologi-cheskie sensorы. Perevod s angliyskogo M.A.Slinkina s dopolneniem T.M.Ziminoy, V.V.Luchinina Moskva.Texnosfera 2005.
Do'stlaringiz bilan baham: |
