O’zbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi o’zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati chirchiq-2020 yil


Tezlik qobiliyati va uni rivojlantirish uslubiyati



Download 4,17 Mb.
bet104/135
Sana21.04.2022
Hajmi4,17 Mb.
#571296
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   135
Bog'liq
Eshkak eshish referat

Tezlik qobiliyati va uni rivojlantirish uslubiyati. Insonning harakat masalalarini jadal sur`atlarda bajara olish imkoniyatini ifodalash uchun bir necha yillar davomida «tezkorlik» atamasi ishlatilib kelingan. Harakat tezkorligining ko’plab shakllari mavjudligini va ularning o’ziga xosligini e`tiborga olib, bu atamasi so’nggi vaqtlarda «tezlik qobiliyati» tushunchasiga almashtirildi.
Tezlik qobiliyati - bu miniimal vaqt oralig’idagi sharoitda harakatlarning bajarilishini ta`sdiqlovchi inson xususiyatlari-ning funksional majmuasi.
Tezlik qobiliyatining elementar va majmuaviy shakllari mavjud.
Elementar shaklga tezlik qobiliyatlarining to’rtta turi kiradi.
1. Berilgan xabarni tez sezish qobiliyati.
2. Yuqori tezlikdagi harakatni yakka lokal bajarish qobili-yati.
3. Harakatni tez boshlash qobiliyati (ba`zida amaliyotda kes-kin bajarish bilan ataladi).
4. Harakatni maksimal sur`atda bajarish qobiliyati.
Hozirgi vaqtdagi yig’ilib qolgan bir qator ilmiy omil-larning ko’rsatishicha, bu qobiliyatlar ham murakkab tizimga ega.
Elementar tezlik harakati maksimal sur`ati tezlik qobi-liyatining yagona shakli deyish mumkin emas. Bunga harakatning yuqori sur`at ko’rsatkichlari orasidagi dastlabki holatning baja-rilishini, yukning har xil og’irligi va ortiqcha og’irliksiz harakat amplitudasi o’zgarishlaridagi aloqaning yo’qligi kabi omillar guvohlik qiladi.
Maksimal sur`atning yuqori ko’rsatkichlari qo’llarni oyoqlarga nisbatan, o’ngni chapga nisbatan, distalni proksimalga nisbatan kuzatiladi.
Tezlik paydo bo’lishining elementar shakllari va boshqa qobi-liyatlari yig’indisidagi majmuaviy texnika malakasi bilan ta`-daqlanishi tezlik layoqatini jadal murakkab aktlarda ko’rinishi alohida sport turlariga xosdir.
Majmuaviy shakllarga taalluqli bo’lgan holatlar:
startda maksimal imkoniyatlarcha bo’lgan tezlikni olish qobiliyati. (start tezlik qobiliyati) sprinterga yugurishdagi start tezligini oshirish, kon`kida yugurish va eshkak eshish sportida, futboldagi, sakrash, tennisdagi koptokni olish;
masofa tezligida yuqori darajalarga erishish qobiliyati (masofa tezlik qobiliyati) yugurishda, suzishda.
bir harakatdan boshqasiga tez o’tishi qobiliyati.
Tezlik qobiliyati darajasini rivojlantirish omillari:
1. Asab jarayonining harakatchanligi, ya`ni asab markazining hayajonlanish holatidan tormozlanish holatidagi o’tish tezligi.
2. Turli mushak to’qimalari egiluvchanligi va cho’ziluv-chanligining o’zaro munosabati.
3. Ichki va o’rta mushaklarning muvofiqlash samaradorligi.
4. Harakat texnikasining mukammaligi.
5. Iroda fazilatlarini, kuchlarini, muvofiqlash qobiliyat-lari, egiluvchanligini rivojlantirish darajasi.
6. Mushaklardagi ATFning miqdori, uning resintezi va par-chalanish tezligi (tiklanish).
Tezlik qobiliyatlarining hosil bo’lishi tashqi muhitdagi haroratga ham bog’liq. Harakatning maksimal tezligi +20-22* haroratda kuzatiladi va +16da* 6-9% ga tushib ketadi, shuning uchun inson tezlik qobiliyatlari o’ziga xos xususiyatlarga ega.
Uncha baland bo’lmagan tezlik masofasida yaxshi start tezkorligini egallagan holda, bir harakatni boshqasiga nisbatan sekin bajarish yoki buning aksi bo’lishi mumkin. Bu bilimlarni o’rganish amaliyot uchun foydalidir. Basketbolchilar, futbolchilar, tennischilar uchun start tezligi muhim bo’lgan mashqlar tanlanadi. Asosiy diqqatni masofa bo’ylab yugurishga emas, balki turli holatlarda start tezligining harakat yo’nalishini tez o’zgarti-rishga qaratiladi.
Tezlik qobiliyatlarining alohida shakllari o’rtasidagi nis-biy erkinlik harakat vazifalari yuqori tezlikka xatosiz erisha olmasligini ko’rsatadi.
Tezlik qobiliyatining to’g’ridan - to’g’ri ko’chish harakatlari muvofiqlash - o’xshashligida kuzatiladi.
Mashg’ulotlardagi oyoqlarni bukish tezligi yadro uloqtirish-da, sprintercha yugurishda, joyidan turib sakrashda yaxshi natija-larni egallashda muhim ahamiyatga ega, lekin suzishda, boksda bu harakat ahamiyatsiz.
Tezlik qobiliyatining turli muvofiqlash harakatlardagi ko’chishi jismonan zaif tayyorlangan sportchilarda kuzatiladi.

Download 4,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   135




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish