O’zbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi o’zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati chirchiq-2020 yil

29-mavzu. Eshkak eshish sportida ko’p yillik tayyorgarlik bosqichlarining tuzilishi va mazmuni.

Yuqori malakali sportchini tayyorlash ko’p yillik tayyorgarlik tuzilishning samaradorligiga bog’liq bo’lib, uni bolalar, o’smirlar, yoshlar va katta yoshdagi sportchilarni oqilona tashkil qilingan o’qitish, tarbiyalash va mashg’ulot jarayonlari sifatida o’quv dasturlari asosida sport maktablarida amalga oshiriladi.

Sportchining ko’p yillik tayyorgarligini faqatgina odam rivojlanishining yosh xususiyatlari, uning tayyorlanganlik darajasi, tanlangan sport turining o’ziga xosligi jismoniy sifatlar rivojlanishining xususiyatlari, harakat ko’nikmalari va mahoratini to’g’ri shakllantirishini puxta hisobga olgan holda mavaffaqiyatli amalga oshirilishi mumkin. Yosh sportchilarda tayyorgarlikning har tomonlama rivojlanishi bir maromda ketmaydi. Ayrim yoshdagilarda bir sifatlarning o’sishi ustunlik qilsa, boshqa yoshdagilarda boshqa sifatlar o’sishi ustunlik qiladi. O’smirlik yoshida barcha jismoniy sifatlarning rivojlanishi uchun qulay yashirin imkoniyatlar mavjud. Yosh sportchilarning jismoniy sifatlarining rivojlanishiga pedagogik ta`sir yosh rivojlanishining u yoki bu bosqichida qaysi sifatlarning o’sishi yanada yaqqalroq ifodalangan bo’lsa, o’sha sifatlarning yanada to’laroq namayon bo’lishiga imkon beradi. Yosh sportchilarning harakat qobiliyatlari va jismoniy sifatlarining rivojlanishi uchun sensitiv davrlarda tanlangan yo’nalishdagi yuklanmalardan foydalanish zarur.
Dastlabki tayyiorgarlik bosqichi kichik maktab yoshini qamrab oladi va dastlabki sport ixtisosligi bosqichiga ulanib ketadi. Dastlabki tayyorgarlik bosqichida trenirovka mashg’ulotlarida quyidagi vazifalar hal qilinadi:
1) shug’ullanuvchilarning jismoniy tarbiya va sport sohasidagi hamda eshkak eshish sportiga oid bilimlarni egallashi;
2) eshkak eshish sporti asosiy harakat ko’nikmalarini shakllantirish, ularni mustahkamlash va takomillashtirish;
3) o’sib kelayotgan organizmning har tomonlama rivojlantirish, sog’ligini mustahkamlash, jismoniy sifatlarni (asosan tezkorlik, tezkor-kuch, umumiy chidamkorlik) har tomonlama rivojlantirishga ko’maklashish.
Bolalarni tayyorgarligi vosita, uslub va tashkil qilish shakllarining har xilligi, boshqa sport turlarining, harakatli va sport o’yinlarining har xil elementlarini qo’llash bilan xarakterlanadi. O’yin uslubi mashqlarni his-hayajon va ixtiyoriy bajarishga hamda o’quv vazifalarini takroriy bajarishda bolalardagi qiziqishni qo’llab-quvvatlashga yordam beradi. Bu bosqichda trenirovka mashg’ulotlarini bir xil o’tkazishga olib keluvchi yuqori jismoniy va psixologik yuklamalardan saqlangan holda o’tkazish kerak.