O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

Demokratik rejim
ning
eng zamonaviy shakllaridan biri 
liberal-demokratik 
rejim 
hisoblanadi. U ko’pchilik mamlakatlarda mavjud. Uning ahamiyati va maftunkor 
qudrati shu qadar kuchliki, ko’pchilik olimlar uni hokimiyatni amalga oshirish rejimi emas, 
balki jamiyat taraqqiyotining muayyan bosqichida tsivilizatsiyaning yashash sharti, jamiyat 
siyosiy tashkiloti siyosiy evolyutsiyasining qariyb oqibat natijasi deb hisoblashmoqda. 
Albatta, bu yerda bo’rttirib yuborish, mubolag’a ko’rinib turibdi. Hozir davlat hokimiyatining 
yangi shakllari paydo bo’layaptiki, bunday shoshqaloklik va qat’iy xulosalarga o’rin yo’q. 
Shuningdek, davlat va huquq nazariyasida eng demokratik va insonparvarlik 
tamoyillariga asoslangan hokimiyatni amalga oshirishning siyosiy usul va uslublarini ham 
liberallikka taalluqli deb qarashlarini ham aytib o’tish joiz. 
Bu tamoyillar eng avvalo shaxs bilan davlat o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlarni 
belgilab beradi. Bunda inson o’z mulki, huquq va erkinliklariga ega bo’ladi, iqtisodiy 
jihatdan mustaqil, siyosiy erkin harakat qiladi. Shaxs bilan davlat o’rtasidagi nisbatlarda 
ustuvorlik shaxs tomonida bo’ladi. Liberal rejim bozor munosabatlarini, bozor iqtisodiyotini 
tashkil yetishni taqozo etadi. Bozor esa, teng-huquqli, erkin va mustaqil sherikchilikni talab 
etadi. Liberal jamiyatda so’z erkinligi, fikr almashish erkinligi, mulk shakllari erkinligi e’lon 
qilinadi, xususiy tashabbuskorlikka keng yo’l ochiladi. 
Bunday jamiyatda davlat hokimiyati saylovlar yo’li bilan shakllantiriladi. Davlat 
boshqaruvini amalga oshirish hokimiyatni taqsimlash tamoyili asosida yo’lga qo’yiladi. 
Davlat boshqaruvida markazdan qochish tamoyilidan foy-dalaniladi, ya’ni markaz 
mahalliy organlar hal eta olmaydigan muammolarnigina echishni o’z zimmasiga oladi. 
Liberal-demokratik rejim davlat rejimi bo’lgan jamiyat fuqarolik jamiyati deb ataladi. 
Biroq, buni ham ortiqcha idellashtirish mumkin emas. Bu rejimda aholi 
daromadlarining, ular turmush darajasining keskin tabaqalanishi ro’y beradi, fuqarolarning 
boshlangach imkoniyatlari bir-birlaridan juda katta farq qiladi, ularning ijtimoiy himoyasida 
muammolar bo’ladi, faqat o’zinigina o’ylash (individualizm) rivojlanib kyetishi mumkin va 
hokazo. Baribir, liberalizm bugungi kunda ko’pchilik davlatlar uchun eng jozibador rejim 
bo’lib qolyapti.