O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

xalqaro-huquqiy munosabatlarda
-ya’ni, xorijiy davlatlar bilan muloqotga kirishganda; 
davlat - huquqiy munosabatlarda, - 
ya’ni, federatsiya bilan uning sub’yektlari o’rtasida 
aloqalar amalga oshganda yoki davlat fuqaroligiga qabul qilishda yoxud davlat o’z 
fuqarosiga faxriy unvonlar berganda va hokazo; 
fuqaroviy-huquqiy munosabatlarda, 
- 
ya’ni, davlat mulki bilan bog’liq munosabatlarda, ijtimoiy xarakterdagi tarixiy, milliy, ilmiy, 
madaniy va moddiy boyliklarga davlat merosxo’r (voris) bo’lgan hollarda; 
jinoiy-huquqiy 
munosabatlarda, 
- ya’ni, jinoiy ish bo’yicha hukm yoki fuqarolik ishi bo’yicha hal qiluv 
qarori davlat nomidan e’lon qilinadi. 
Davlat ishtirok etadigan mulkiy munosabatlar davlat mulki, tashqi savdo, kredit, boj 
va qarz masalalarida vujudga keladi. Muayyan hollarda davlat yagona huquq sub’yekti 
sifatida maydonga chiqadi. Masalan, Konstitutsiya va amaldagi qonunlarga muvofiq, 
O’zbekistonda yer, yer osti boyliklariga, suv va o’rmonga, temir yo’lga, havo va suv 
transportiga, aloqa vositalariga egalik qilish huquqi faqat davlatga tegishlidir. O’zbekiston 
Respublikasi - xalqaro huquqiy munosabatlar sub’yekti, ya’ni ma’lum huquq va 
majburiyatlar egasidir. 
Huquqiy munosabatning sub’yekti bo’lish uchun tashkilot yoki jismoniy shaxs 
huquqdorlik maqomiga ega bo’lishi lozim. Faqat huquqdor, ya’ni huquqiy layoqat va 
muomala layoqa-tiga ega bo’lgan jismoniy va yuridik shaxslar huquqiy munosabat 
ishtirokchisi deb tan olinadi. 
Huquqdorlik 
- huquq sohibi bo’lish, huquqiy aloqalar 
ishtirokchisi bo’lish qobiliyatidir. 
Huquqiy layoqat 
- shaxsning huquq normalariga muvofiq sub’yektiv huquq va 
yuridik majburiyatlarga ega bo’la olish qobiliyatidir. Boshqacha aytganda, huquqiy layoqat 
jismoniy va yuridik shaxslarning sub’yektiv huquq va sub’yektiv majburiyatlarga ega bo’lish 
imkoniyati, qonunda ko’zda tutilgan turli aniq munosabatlarga kirishish qobiliyatidir. 
Insonlarda huquqiy layoqat ular tugilgan paytda paydo bo’lib, to vafot etgunicha mavjud 
bo’ladi. Huquq normalari huquqiy munosabat sub’yektlarining ular huquqiy layoqatiga mos 
tarzdagi harakatlanish mezoni va chegarasini belgilaydi.