O`zbek ha`m Qaraqalpaq xalqi etnogenezi. T. Qudyarova

“Tariyxiy Shaybaninama”
qol 
jazbada 
qaraqalpaqlardin` 
Buxara 
a`mirligine o`z wa`killerin otirig`iziwg`a ha`reket etkeni so`z etiledi. XVI ha`m 

---

66 
XVII a`sirlerde Buxara a`mirinin` siyasiy islerine jigerli qtnasqanin, olardin` shroq-
shoq qa`wimler bolip, awiz birlikli jasag`ani so`z etiledi. XVII-XVIII a`sirlerdegi 
tariyxiy dereklerde, Tu`rkistannan Urgenishke shekem araliktag`i jerler qaraqalpaq 
Yadgarxannin` biyliginde bolg`ani, qaraqalpaqlardin` birligin qon`si ellerdin` so`zsiz 
moyinlap turg`ani aytiladi. Yadgarxan Xiywa xanlig`in A`bulg`azi to`rtinshi degen 
laqap penen basqarg`an. Xiywa tariyxshilari Munis ha`m Agaxiy jazg`an Firda`ws-
ul`-ikbal dep atalg`an tariyxiy miynette Xiywa taxtina xidjiriydin` 1217-jili 
Abulg`azi besinshi degen laqap penen Yadgarxan ulli xan bolip ko`tergenligi belgili, 
XVIII-XIX a`cirlerde qaraqalpaq jerleri ushin qazaq xanlig`i menen Xiywa xanlig`i 
arasinda o`z-ara gu`resler baradi. Qaraqalpaqlar o`z g`a`rezsizligi ushin, o`z jerleri 
ushin sirtqi dushpanlarga qarsi gu`res alip baradi. 
TEMANI BEKKEMLEW USHIN SORAWLAR: 
1.
“Tariyxiy Shaybaninama”
qol jazbasinda qaraqalpaqlar haqqinda 
qanday mag’liwmatlar bar? 
2. «92 bawli o`zbek» ler haqqinda tariyx iliminda qanday pikirler berilgen? 
3. XIV a`sir ekinshi yarimi XV a`sirde Altin Orda ma`mleketi quramindag`i 
xaliqlar ha`m qa`wimler qanday bolip bo’lingen? 
A`debiyatlar: 
8.
Narodi Sredney Azii i Kazaxstana. Tom,1. Moskva-1962. 
9.
Materiali k etnicheskoy istorii naseleniya Sredney Azii. Tashkent-1976. 
10.
SHoniyozov K. K voprosu o tyurkoyazichnix komponentax v slojenii uzbekskoy 
narodnosti. Sb. «Problemi etnogeneza i etnicheskoy istorii narodov Sredney Azii i 
Kazaxstana». Moskva-1991. 
11.
Karmisheva B.X. Ocherki etnicheskoy istorii yujnix rayonov Tadjikistana i 
Uzbekistana. Moskva-1976. 
12.
Gubaeva S.S. Etnicheskiy sostav naseleniya Fergani v konse XIX - nachale XX v. 
Tashkent-1983. 
13.
Askarov A. Nekotorie aspekti izucheniya etnogeneza i etnicheskoy istorii 
uzbekskogo naroda. Sb. «Materiali k etnicheskoy istorii naseleniya Sredney Azii». 
Tashkent-1976. 
14.
Alekseev V.P., Askarov A.A., Xodjayov T.K. Nekotorie voprosi kompleksnogo 
izucheniya etnogeneza uebekskogo naroda. ONU, 11, Tashkent-1980. 
15.
Xodjayov T.K. Paleoantropologiya Sredney Azii i etnogeneticheskie problemi. 
Moskva-1981. 
16.
SHaniyazov K. Qang’ davlati va qang’lilar. Toshkent-1990. 
17.
Tolstov S.P. Osnovnie problemi etnogeneza narodov Sredney Azii. SE. 1947, VI-
VII, 

---

67 
18.
Oshanin L.V. Antropologicheskiy sostav naseleniya Sredney Azii i etnogenez eyo 
narodov. CHast 1-3, Erevan-1957-1979. 
19.
Kamaliddinov SH. K voprosu ob upotreblenii geograficheskix nazvaniy 
«Maverannaxr» i «Turkestan». «O’zbekiston tarixi», 4. Toshkent-2001. 
20.
Drevnie avtori o Sredney Azii (IV v. do n.e.-III v.n.e.). Xrestomatiya. Tashkent-
1940. 
14. Kud’yarova T. Etnologiya (Oqiw qollanba). N.: NMPI-2011. 
15. Ma’mbetov K. Qaraqalpaqlar shejiresi. N.: 1994