O’simliklarni himoya qilish kafedrasi o’simliklarni biologik himoya qilish

Xonqizi qo‘ng‘izlari (Coleoptera turkumi, Coccinellidae oilasi) dan g’o’za agrobiotsenozlarida beda biti miqdorini bahorda 50-60% gacha, poliz bitini 1013% gacha kamaytirib turuvchi ettinuqtali (Coccinella septempunctata), g’o’za bitlari miqdorini samarali kamaytirib turuvchi O’zgaruvchan (Adonia variegata) (6-rasm), juda xo’ra 14 nuqtali (Propilaea quadruordecipunctata) va g’o’zada bitlar miqdorini keskin kamaytirib turuvchi Scymnus frontalis, o’nbirnuqtali Coccinella undecimpunctata turlari uchraydi.

6-rasm. O’zgaruvchan xonqizi qo’ng’izi va uning lichinkasi o’simlik bitlari to’dasi orasida (A.Blyumer rasmi)
Xonqizi qo’ng’izlari o’simlik bitlaridan tashqari kanalar, qalqondorlar, kapalaklarning tuxum va kichik yoshdagi qurtlari hamda fitonomus lichinkalari bilan ham oziqlanadi. Xonqizi qo’ng’izlari cho’zinchoq, sharsimon shaklda, elka tomoni qavariq. Sarg’ish-qizil qanot ustlarida qora nuqtalar va dog’lar bo’ladi . Tuxumlari sarg’ish rangli, oval-cho’zinchoq shaklda bo’lib, ularni to’p-to’p qilib, o’simlik bitlari to’dalari orasiga, begona o’tlarga, g’o’za barglari orqasiga va shonalari ichiga qo’yadi. Tuxumlardan lichinkalar deyarli bir vaqtda ommaviy ravishda chiqadi. Kichik yoshdagi lichinkalar kamharakat bo’lib, ularning yoshi oshgan sari harakatchanligi oshadi. Lichinkalar kulrang-sarg’ish tusda bo’lib, qornining ikki yonida qora va sarg’ish-qizil dog’lari bor.
Rivojlanishini tugatgan lichinkalar tanasining keyingi tomoni bilan substratga yopishib, g’umbakka aylanadi. G’umbaklar ko’pincha lichinkalar oziqlangan o’simlikning barglarida yoki shoxlarida joylashadi.
Xonqizi qo’ng’izlari tog’larda voyaga etgan fazasida qishlaydi. Qishlovdan chiqqan qo’ng’izlar mart oxiri-aprel boshlarida bedapoya, bog’larga va yovvoyi o’simliklarga tarqaladi. Xonqizi qo’ng’izlari mavsum davomida ozuqaga bog’liq holda yashash joylarini o’zgartirib turadi. Iyul oxiri-avgustdan boshlab ko’pchilik xonqizi qo’ng’izlari yozgi uyquga kirish uchun vodiylardan tog’larga qarab ko’chadi.