O’simliklarni himoya qilish kafedrasi o’simliklarni biologik himoya qilish

5-mavzu: Sabzavot ekinlari zararkunandalarining entomofaglari Kerakli jihozlar:

1. 
   Rasmli jadval
   
2. 
   Hasharotlarning ko’rgazmali namunalari
   
3. 
   Tarqatma materiallar
   

Oddiy oltinko’zning yuqori xo’raligi va jinsiy serpushtligi, rivojlanish muddati qisqaligi, keng ekologik plastikligi uni himoyalangan gruntda mavsumli tarqatish usuli bilan o’simlik bitlariga qarshi qo’llash uchun asos bo’la oladi. Oltinko’z tuxum yoki 2-yoshdagi lichinka davrida qo’llaniladi. Entomofag tuxumlari 1:1 yirtqich:o’lja nisbatida O’simliklarning o’rta yarus barglariga tarqatiladi. Bu usulda tuxumdan chiqqan lichinkalarning faqat 40% tirik qoladi.
Lichinkalarni tarqatish me‟yori o’simliklar turi va bitlar soniga Bog’lik holda o„zgarib turadi va 1m² ga o’rtacha 100-150 lichinka tarqatiladi. O’simlik bitlarining zichligiga hisobga olinganda 1:5 – 1:10 yirtqich:o’lja nisbatida tarqatiladi. Tarqatish oralig’i – etti kun.
Opius – Opius pallipes (Hymenoptera turkumi, Braconidae oilasi). Deyarli hamma joyda tarqalgan. Ituzum g’ovaklovchi pashshasining ichki yolg’iz ixtisoslashgan paraziti. 2-yoshdagi lichinkalarni zararlashni ma‟qul ko’radi. Opius urg’ochisi o’simlik bargini tekshirib chiqadi va zararlangan joyini topib, uning ilonsimon yo’lakchalaridan yurib, tuxum qo’ygichi bilan tez-tez sanchadi. Parazit zararkunanda lichinkasini topib, unga tuxumini qo’yadi. Opius tuxumi, lichinkalari va g’umbaklarining rivojlanishi g’ovaklovchi pashshaning pupariysida o’tadi.
Entomofag rivojlanishi uchun havo harorati 25-30⁰S, havo namligi 60%, yorug’lik kun uzunligi 16 soat bo’lgan i qulay. Bu sharoitlarda generatsiya rivojlanishi 10-14 kunda tugaydi, urg’ochilarining jinsiy serpushtligi 70-80 tuxumgacha etadi. Jinsiy o’zaro nisbat 1:1. Tabiiy sharoitlarda parazit g’umbak fazasida g’ovaklovchi pashshaning pupariysida qishlaydi.

11-rasm. Yaltiroq opius (N.Berezkina i M.I.Matveeva, 1968)