Oqiw -metodikali q

5-TEMA: KO’KLEMZARLASTIRIWDIN’ TIYKARG’I KOMPOZICIYALIQ PRINCIPLERI

Reje:
1.Rejelestiriw uslublari

2.Ren’ler haqqinda


1. Rejelestiriw uslublari
Dem aliw bag’lari ha’m basqa jasil obektler qurilisinda rejelestiriwdin’ u’sh tu’ri qollaniladi: turaqli uslub, peyzaj uslubi ha’m aralas uslublar.
Turaqli rejelestiriw ken’ tuwri jollar, aymaqtin’ geometriyaliq formalarg’a bo’liniwi, eginzarlardin’ simmetrik tu’rde ornalastiriliwi, ha’wizler, gu’lzarlar ha’m maydanshalardin’ tuwri geometriyaliq formag’a iye boliwi; qiyaban ha’m qatar eginzarlardan; forma berilgen ag’ash ha’m putalardan paydalaniw menen xarakterlenedi.
Peyzaj uslubi aymaqtin’ natuwri formadag’i bo’leklerge ajratiliwi menen pariqlanadi; ayriqsha bo’lekleri simmetrik emes tu’rde bezetiledi; gu’ller, putalar ha’m terekler erkin toparlasqan halda o’siriledi; ha’wizler formasi tuwri emes; jolshalar jilan siyaqli (jilan izli) formada boladi.
Landshaft uslubinin’ u’lgisi sipatinda Sankt-Peterburg janindag’i Pavlovsk dem aliw bag’in ko’rsetiw mu’mkin.Ol jerde az terek ha’m o’simlikler tu’rlerinen paydalanilg’an halda ju’da’ xosh iyisli ko’rinis peyzaj jaratilg’an.Dem aliw bag’inda ag’ashlar toparlari, tog’ay massivleri, jalan’liqtag’i ayriqsha terekler, ha’wizler ha’mde dem aliw qurilmalari o’zara uyg’inlastirip bezetilgen.
Aralas uslub – eki: turaqli ha’m peyzaj uslublarinin’ birlestirilgeni esaplanadi. Tashkent qalasindag’i Mirza Ulug’bek dem aliw bag’i aralas uslubta jaratilg’andur.Dem aliw bag’inin’ orayliq bo’leginde tuwri siziqli enli qiyabanlar, geometriyaliq formadag’i gu’lzarlar jaylasqan. Bag’ shetlerinde jilan izli jolshalar, teksheler, qiyaliqlarda ag’ash ha’m putalar erkin uslubda bezelgen.
Rejelestiriw uslubin tan’lag’anda en’ aldin ta’biyiy qa’siyetler inabatqa alinadi. Tegislik u’ylerinde tiykarinan landshaft qurilisinin’ turaqli uslubi kem hallarda-aralas uslubi qollaniladi. Bo’lingen u’ylerde bazida aralas turaqli uslub – ayriqsha maydanshalarda, qalg’an jerde-peyzaj uslubi) tan paydalaniladi. Tuwri emes formadag’i ha’wizler a’tirapinda jilan izli jolshalardi, tuwri formali ha’wizler janinda bolsa – tuwri jolshalardi payda etiw maqsetke muwapiq.Ko’klemzarlastirilg’an aymaqta birde bir obektti bezewde peyzaj uslubinan paydalaniw ekonomikaliq jag’inan na’tiyjeli esaplanadi, bunda bar o’simliklerdin’ ko’p bo’legi saqlanip qaladi.
Ba’rshe paydalaniw obektlerine alip baratug’in jollar enli boliwi, tiniq dem aliw aymaqlarinda bolsa – jollar jilan izli boliwi mu’mkin. Sport maydanshalari tegis u’ylerde dem aliw pavilonlarinda bolsa – tosilg’an relefli aymaqlarg’a jaylastiriliwi lazim. Sonday-aq, obekttin’ qaysi maqsette bag’darlang’anlig’in da inabatqa aliw za’ru’r.