Oqiw -metodikali q

3. Gazonlar kompoziciyasi
Gazonlar – masaqli, kem hallarda sobiqli sho’plerden quralg’an,qalin’, topiraqti qaplawshi sho’p qatlami. Tuximnan egiw, shim menen qaplaw, ta’biyiy sho’pler qaplamin jaqsilaw ha’m basqa usillar menen payda etiledi. Gazonlar maydani 1 m² tan bir neshe gektarg’a deyin boliwi mu’mkin. Qollaniliwina qarap, ko’rkemlilik, sport ha’m arnawli gazonlarg’a ajratiladi. Barliq sanalg’an gazonlar topari ja’ne sanitar-gigienik waziypasinda orinlaydi.
Ko’rkemli gazonlar ayriqsha bir ko’klemzarlastiriw aymag’i yamasa ag’ashlar, putalar ha’m gu’ller ushin fon waziypasin atqaradi.Sport gazonlari oyin jerler, at shabar, golf maydani ha’m basqa sport maydanshalarinda bezetiledi. Arnawli gazonlar aerodromlarda,shosse ha’m temir jol shetlerinde (qiyalarinda), gidrotexnik qurilmalar qiyalarinda bezetiledi.
Quramina ko’re gazonlar taza – birdey sho’plerden quralg’an; aralas – tu’rli o’simliklerden (sho’plerr aralaspasi), masaqli yamasa sobiqli sho’pler ha’m gu’lleytug’in sho’p siyaqli o’simlikler aralaspasinan bezetiliwi mu’mkin. Quraminda tek masaqli yamasa sobiqli sho’pler bolg’anlari jasil gazonlar dep ataladi. Sho’pler ha’m gu’lleytug’in o’simlikler aralaspasi bolg’an gazonlardi bolsa mavritan, yamasa nagishli delinedi. Gazonlar bir jilliq ha’m ko’p jilliq boladi.
Ko’rkemli gazonlar jaylasqan jerine qarap,ha’mde ko’rinis beriw (gazonlardi kesiw yamasa kelteletiw) sanina ko’re porter, a’piwayi ha’m shim tu’rlerine bo’linedi. Sonday-aq, mavritan ha’mde topiraqti qaplawshi o’simliklerden payda etilgen tu’rleri bar. Parter gazonlar jasil obekttin’ orayliq bo’leginde ornalastiriladi,a’dette, ko’rinis beriw u’lgileri, estelikler ha’m ja’miyetlik imaratlarina kiriw aldinda bezetiledi. Bunday gazonlar ha’r 5-7 ku’nde kesiledi. Parter gazonlarinda tiykarinan bir tu’rdegi ko’p jilliq sho’plerden (jaylaw raygasi yamasa shim), arpadan paydalaniladi.
A’piwayi gazon jasil obekttin’ barliq bo’limlerinde ornalastiriladi. A’piwayi gazondi jaratiw ushin 3-5 tu’rdegi sho’pler aralaspasinan paydalaniw mu’mkin. Gazonlar 1 ayda 1-2 ma’rte kesiledi. Shim gazonlar qala shetindegi jasil obektlerde payda etiledi. Olar ko’p tu’rdegi sho’plerden ibarat bolip,jasalma jaratilg’an, yamasa keri jag’dayda ta’biyiy sho’pler qatlaminan quralg’an. Ta’biyiy sho’pzarlar topiraqti jumsartiw joli menen, tuximnan egip sho’pler qaplami jan’alanadi. Gazon sho’pleri o’siw da’wirinde 1-2 ma’rte kesiledi ha’m oriladi.
a) b)
13-su’wret. Gazon tu’rleri: a) sport gazonlari; b) mavritan gazonlari

Mavritan gazonlarin jaratiwda bir jilliq, gu’lleytug’in o’simlikler menen kem shaqalanatug’in masaqli eginler tuximlarin aralastirip egiledi. Mavritan gazonlari ha’mde topiraqti qaplawshi o’simliklerden quralg’an gazonlar kesilmeydi.