Олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

Bosh kelishik - kim? nima? qayer? so`roqlariga javob bo`ladi. Bosh kelishik shakli maxsus ko`rsatkichga ega emas. Bu shakldagi so`z gapda ega, ot kesim, undalma vazifalarida keladi.Masalan: Mening onam – vrach. Bahor, buncha-go`zalsan . Qizcha maktabda o`qiydi.

Qaratqich kelishigi –kimning? nimaning? qayerning? so`roqlariga javob bo`ladi. Qaratqich kelishigini olgan so`z gapda qaratqich aniqlovchi vazifasida keladi. Masalan: Karimning<sub>belgili</sub> ukasi bor. Olma<sub>belgisiz</sub> vargi to`kildi.

Qaratqich kelishigidagi so`z qaratqich, u bog`lanib kelgan so`z esa qaralmish deyiladi. Qaratqich kelishigi qaratqichni qaralmishga tobelantirib bog`laydi va qaralmishdagi narsa-hodisa belgi- xususiyat, harakat-holatning qarashliligini bildiradi. Masalan:

Maktabimiz^qaratqich bog`i^qaralmish

Qaratqich kelishigi o`zidan keyin ot va otlashgan so`zlarni bog`laydi. U belgili va belgisiz shaklga ega. Belgisiz shakli turdosh otlarda uchraydi: maktab bog`i, bahor yomg`iri. Lekin qaratqich va qaralmish o`rtasida so`z ishtirok etganida u belgili shaklda qo`llaniladi: maktabimizning katta bog`i, vahorning yoqimli yomg`iri.

Atoqli otlar, olmoshlar, sifatdoshlarda qaratqich kelishigi doim belgili qo`llaniladi. Masalan: Karimning ukasi, uning fikri, hammaning joyi .

Qaratqich kelishigining belgili shakli ning va n (poetik) shakllarga ega: Erkalanib yotadi onasin quchog`ida. Saidaning hujrasida yig`ilishdi.

Qaratqich kelishigi egalik qo`shimchasini olgan so`z bilan qo`llansa qarashlilik ma’nosini ifodalaydi.