Олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

grammatik ma’nosi – predmet, ot so`z turkumi, birlikda, bosh kelishikda…

Har qanday grammtik ma’no ma’lum grammatik shakl orqali ifodalanadi. Grammatik ma’nolarni ifodalovchi shakllar grammatik shakllar deyiladi. Masalan, uzumlarni so`zi «uzum daraxti mevasi», «daraxt» ma’nolari bilan birga «ko`plik», «kelishik» ma’nolariga va bu ma’nolarni ifodalovchi shakllarga (lar, ni) ega. «Uzum daraxti mevasi», «daraxt» ma’nolari bu so`zning atash ma’nosi, qolgan ma’nolar esa grammatik ma’nolaridir. Grammatik ma’no bir turkumga xos so`zlar uchun umumiydir.

So`zlarning so`rog`i va qanday umumlashgan ma’noga ifodalashiga ko`ra guruhlarga bo`linishi so`z turkumlari sanaladi. So`z turkumlari ma’no va vazifasiga ko`ra quyidagiguruhlarga bo`linadi:

1. Mustaqil so`zlar

2. Yordamchi so`zlar

3. Undov so`zlar

4. Taqlid so`zlar

5. Modal so`zlar

Ma’lum bir so`roqqa javob bo`lib, biror gap bo`lagi vazifasida keladigan so`zlar mustaqil so`zlar deyiladi: fe’l, ot, sifat, son, olmosh va ravishlar mustaqil so`zlardir.

Mustaqil so`zlardan kelishik va egalik qo`shimchalari bilan o`zgarish xususiyatiga ega bo`lgan so`zlar ismlar deyiladi. Ismlar to`rtta bo`ladi: ot – narsaning nomi, sifat – belgining nomi, son – miqdor nomi, olmosh – ismlar o`rnida almashib keluvchi, ularga ishora qiluvchi so`zlar.

OT SO`Z TURKUMI

Shaxs , narsa ma’nolarini shuningdek joy nomlarini bildirib, kim? nima? qayer? so`roqlariga javob bo`ladigan so`zlar ot deyiladi. Kim? so`rog`i shaxsni bildiruvchi so`zlarga, nima? so`rog`i narsa-buyumni bildiruvchi so`zlarga, qayer? so`rog`i joy nomini bildiruvchi so`zlarga beriladi. Shunga ko`ra otlar shaxs otlari, narsa-buyum otlari, o`rin-joy otlariga bo`linadi. Masalan: olma, bulut, do`ppi; qiz, chol, Qo`zivoy; qishloq, guzar, Toshkent.