O‘bekiston Respublikasi Oliy Ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat Sharqshunoslik instituti

MUNDARIJA

KIRISh ..........................................................................................................................	5
I BO‘LIM. O‘ZBEKISTONDA DEMOKRATIK JAMIYaT QURISh NAZARIYaSI VA RIVOJLANIShI ............................................	6
1-MAVZU. O‘ZBEKISTONDA DEMOKRATIK JAMIYaT QURISh NAZA-RIYaSI VA AMALIYoTI FANINING PREDMETI, MAQSADI VA VAZIFALARI.....................................................................................	6
1.1. «O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyoti» fanining predmeti, ob’ekti, uslubi hamda uning manbalari.............................................	6
1.2. Ushbu fanning asosiy tushunchalari, qonuniyatlari va uning boshqa ijtimoiy-gumanitar fanlar orasida tutgan o‘rni...............................................	13
1.3. Mazkur fanni o‘rganishning nazariy va amaliy ahamiyati...................................	16
2-MAVZU. DEMOKRATIK JAMIYaT TO‘FRISIDAGI QARAShLAR VA UNING RIVOJLANISh BOSQIChLARI ..........................................	20
2.1. O‘zbekiston zaminida adolatli jamiyat to‘g‘risidagi dastlabki qarashlar........	20
2.2. IX-XV asrlarda davlatni boshqarish va adolatli jamiyat qurish haqidagi g‘oyalar.........................................................................................................................	21
2.3 XV-XX asrlarda O‘rta Osiyoda davlat va jamiyat qurilishining ijtimoiy-siyosiy holati hamda istilochilar siyosatiga qarshi ma’rifatparvarlik g‘oyalari.......................................................................................................................	28
2.4. XX asr ikkinchi yarmida davlat va jamiyat qurishning «sovetcha» ko‘rinishi hamda milliy mustaqillik va O‘zbekistonning demokratik o‘zgarishlar sari yo‘l tutishi................................................................................................................	31
3-MAVZU. MUSTAQILLIK VA DEMOKRATIK JAMIYaT QURILIShI-NING «O‘ZBEK MODELI» .....................................................................	37
3.1. Demokratik jamiyat qurishning turli xil milliy modellari va O‘zbekis-tonda uning o‘ziga xos xususiyatlari......................................................................	37
3.2. Islom Karimovning «O‘zbekistonning o‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li» asari hamda uning tarixiy ahamiyati...............................................................................	43
3.3. «Dunyoviy davlat» qurishda «O‘zbek modeli»ning jamiyat ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va ma’naviy hayot sohalarida namoyon bo‘lishi....................................	45
4-MAVZU. O‘ZBEKISTONDA DEMOKRATIK JAMIYaT BARPO ETIShDA «O‘TISh DAVRI»NING ZARURLIGI VA UNING XUSUSIYaTLARI ...................................................................................	49
4.1. O‘tish davri tushunchasi, uning mohiyati va umumiy qonuniyatlari......................	49
4.2 O‘tish davrining «klassik», «inqilobiy», «evolyusion», «Shok terapiyasi» va islohot yo‘llari........................................................................................................	56
4.3. O‘zbekistonda Islom Karimov tomonidan demokratik jamiyatga o‘tishning nazariy, konseptual metodologiyasining ishlab chiqilishi................................	62
5-MAVZU: IJTIMOIY-SIYoSIY BARQARORLIK, MILLATLARARO TOTUVLIK – DEMOKRATIK JAMIYaT QURISh ShARTI..........	65
5.1. Ijtimoiy-siyosiy barqarorlik tushunchasining mohiyati, belgilari va uning zarurligi...................................................................................................................	65
5.2. Ijtimoiy-siyosiy barqarorlikning ichki va tashqi omillari hamda ter-rorizm xavfi va unga qarshi kurashish..................................................................	70
5.3. Iqtisodiy va siyosiy barqarorlikning o‘zaro bog‘liqligi hamda millat-lararo totuvlikning muhim shartlari...................................................................	76
II BO‘LIM. O‘ZBEKISTONDA DEMOKRATIK, FUQAROLIK JAMIYaTI-NI BARPO ETIShNING AMALIY ASOSLARI...........................	81
6-MAVZU. QONUN USTUVORLIGI – DEMOKRATIK, FUQAROLIK JA-MIYaTI QURIShNING ASOSI..........................................................	81
6.1. O‘zbekistonda demokratik, huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati qurili-shida qonun ustuvorligi tamoyilining mohiyati, mazmuni hamda uning mustahkamlanishi.....................................................................................................	81
6.2 Davlat hokimiyati tizimining bo‘linish prinsipi va O‘zbekistonda parlament taraqqiyotining yangi bosqichi...............................................................	87
6.3. Prezidentlik instituti va uning shakllanishi....................................................	94
7-MAVZU. MILLIY-MA’NAVIY NEGIZLARGA TAYaNISh – DEMOKRA-TIK JAMIYaT QURIShNING ZARURIY ShARTI..........................	97
7.1. Milliy-ma’naviy negizlar tushunchasi, mazmuni va mohiyati hamda musta-qillik, demokratik jamiyat qurilishida uning yangicha mazmun kasb etishi.....	97
7.2. Yangi milliy davlatchilik, jamiyat qurilishida milliy-ma’naviy negizlarga tayanish zarurati hamda unga zid jarayonlarga qarshi kurash...............................	103
7.3. Milliy va ma’naviy o‘zgarishlarning davlat va jamiyat qurilishida aks etishi..........................................................................................................................	106
8-MAVZU. FUQARO ERKINLIGI VA FAOLLIGINI TA’MINLASh – DEMOKRATIK JAMIYaT QURISh OMILI.....................................	112
8.1. Fuqaro erkinligi va faolligining turlicha talqinlari. Forobiy komil inson va fozil jamoa to‘g‘risida............................................................................	112
8.2. Inson faolligining asosiy mezonlari: hozirgi davrda inson, jamiyat va davlatlar o‘zaro munosabatlari..............................................................................	116
8.3. Fuqarolar ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirish erkin va farovon hayotni barpo etishning zaruriy sharti...............................................................................	118
9-MAVZU. JAMIYaT IQTISODIY HAYoTINI ERKINLAShTIRISh VA DEMOKRATLAShTIRISh.......................................................................	130
9.1. Demokratik jamiyatda iqtisodiy hayotni erkinlashtirish tushunchasi va uning mazmuni...........................................................................................................	130
9.2. O‘zbekistonda iqtisodiy hayotni erkinlashtirish bosqichlari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari............................................................................................	136
9.3. Tadbirkorlik va iqtisodiy faoliyat erkinligini ta’minlash – demokratik jamiyat rivojining zarur sharti............................................................................	142
10-MAVZU. DEMOKRATIK JAMIYaT ShAKLLANIShIDA MAHALLA VA FUQAROLARNING O‘ZINI-O‘ZI BOShQARISh ORGANLARI .............................................................................................	146
10.1. Mahalliy o‘zini o‘zi boshqarishning demokratik tamoyillari.........................	146
10.2. Mustaqillik yillarida «Mahalla»ning demokratiya maktabiga aylanishi....	150
10.3. Demokratik jamiyat shakllanishida Mahalla instituti...................................	153
III BO‘LIM. O‘ZBEKISTON VA JAHON HAMJAMIYaTI.......................	159
11-MAVZU. DEMOKRATIK JAMIYaT QURILIShIDA MILLIY, IJTIMOIY UMUMBAShARIY TAMOYILLAR VA QADRIYaTLAR...........................................................................................	159
11.1. Demokratik jamiyatning milliy, umumbashariy tamoyillari va qadriyatlar tushunchasi...............................................................................................................	159
11.2. Milliy tamoyillar va qadriyatlarning demokratik jamiyat qurishda aks etishi.........................................................................................................................	166
11.3. O‘zbekistonda demokratik jamiyat barpo etishda milliy va umumbashariy qadriyatlarning uyg‘unlashuvi va uning tarixiy ahamiyati.................................	173
12-MAVZU. O‘ZBEKISTONNING JAHON HAMJAMIYaTI BILAN MU-NOSABATLARINING YaNGI BOSQIChGA KO‘TARILIShI........	179
12.1. O‘zbekistonning jahon hamjamiyatining to‘laqonli sub’ektiga aylanishi....	179
12.2. O‘zbekiston Respublikasining diplomatik aloqalarida demokratik tamoyillar ..............................................................................................................	186

1 И.А.Каримов. Ызбекистон ХХ1 аср быса\асида: хавфсизликка тащдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари Т: Ызбекистон, 1997, 3-бет.

2 Ыша ерда.

3 ЮНИСЕФ, ижтимоий мониторинг. 2003 йил, 2-бет.

1 Ызбекистон Республикасининг Конституцияси. -Т.: Ызбекистон, 2003, 4-б.

2 Каримов И.А. Ўзбекистон келажаги буюк давлат –Т.: Ўзбекистон, 1992., 35-бет.

1 Ыша жойда.

1 Каримов И.А. Ўзбекистон ХХI аср бўса\асида: хафсизликка тащдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т.6. –Т.: «Ызбекистон», 1998, 180-бет.

1 Каримов И.А. Ўзбекистон ХХI аср бўса\асида: хафсизликка тащдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т.6. –Т.: «Ызбекистон», 1998, 180-бет.

1 Каримов И.А. Асарлар тыплами 7 жилд. -Т.: Ызбекистон, 1999, 132-бет.

1 Отамуродов С. “Авесто” миллий \оямиз манбаи. Жамият ва бошқарув. 2002, 1-сон, 34 бет.

2 Сагдуллаев А, Аминов Б, Мавлонов Ы, Норқулов Н. Ызбекистоннинг тарихи: Давлат ва жамият тараққиёти. Т.: Академия, 2000, 31 бет.

3 Абдукамилов Р. Авестийские текст о государствености и праве: вопросы генезиса и эволюции структур. Ызбекистон тарихи, 2000, 3 сон, 22 бет.

1 Ызбекистонда ижтимоий - фалсафий фикрлар тарихидан лавщалар. Хайруллаев М. тащрири остида. -Т.: Ызбекистон, 1995, 11-12 бетлар.

2 Иброщимов А. Бизким, ызбеклар. –Т.: Шарқ. 1999, 13-б.

1 Абу Носир Форобий.. Фозил одамлар шащри. Т, 1993, 190 бет.

2 Ыша асар, 190 бет.

1 Юсуф Хос Хожиб. Кутад\у билиг Т. Фан,1971, 329-б.

2 Ыша асар, 649-бет.

3 Ызбекистонда ижтимоий-фалсафий фикрлар тарихидан. Ызбекистон, 1995,67-бет.

1 Низомулмулк. Сиёсатнома. Т.: Адолат,1997. 98-бет.

2 Румий Ж. Ичингдаги ичингдадир. -Т.: Ёзувчи, 1997, 51-бет.

3 Фиш Ради Жалолиддин Румий. -Т.: “Адабиёт ва санъат”, 1986, 241-бет.

4 Комилов. Н. “Тасаввуф”. -Т; “Ёзувчи”, 1996, 4 бет.

1 Мақомат-и саййид Амир Кулол. Қылёзма. ЫзФА ШИ. № 8667. в. 103 а-б.

2 Ызбекистонда ижтимоий-фалсафий фикрлар тарихидан. Ызбекистон, 1995,67-бет.

1 Амир Темур тузуклари. -Т.: Fофур Fулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1996, 24-бет.

2 Амир Темур тузуклари. -Т.: Fофур Fулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1996, 81-бет.

3 Ыша асар 83-бет.

4 Ыша асар. 119-бет

1 Яссавий, Ащмад Хожа. Девони Щикмат. -Т.: “F.Fулом”. 1992, 8-бет.

2 А. Навоий. Мащбуб ул- қулуб.–Т.: Fофур Fулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти. 1983 йил, 12-бет.

3 А. Навоий. Мащбуб ул- қулуб.–Т.: Fофур Fулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти. 1983 йил, 12-бет.

4 Ыша асар, 60 бет.

1 Бобур. Бобурнома. -Т.: Юлдузча,1989.

2 Хусайн Воиз Кошифий.. Ащлоқи Мущсиний. Душанбе, Адиб нашриёти, 1991.

3 Жалолиддин Давоний.. Ахлоқи Жалолий. ЫзФА Беруний номидаги Шарқшунослик институти қылёзмалар фонди.

1 Ызбекистонда ижтимоий-фалсафий фикрлар тарихидан. Ызбекистон, 1995,182-бет.

2 Мулла Олим Махдумщожи. Тарихи Туркистон. Насаф, 1992, 100-б.

1 Бещбудий. Танланган асарлар. Сыз боши. Т; Маънавият, 1999, 28-б.

2 Абдурашидхонов М. Хотираларим. -Т.: Шарқ. 2001.

3 Авлоний. Танланган асарлар 1, 2 жилдлар. Маънавият. 1998; Бещбудий . Танланган асарлар, Маънавият. 1999, Фитрат. Танланган асарлар 1,2,3 жилдлар, 2000-2003,

4 Бещбудий М. Туркистон маданий мухторияти лойищаси. Жащон адабиёти, 2003 йил,. авзуст, 146-б

5 Дыстқораев Б. Ызбекистонда янги давлатчилик маърифати.Жамият ва бошқарув,1997 йил,2-сон,13 бет.

1 Чықай М. Истиқлол жаллодлари. -Т.: F.Fулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти. 1992, 6-бет.

2 Аъзамхыжаев С. Туркистон Мухторияти. -Т.: Маънавият, 2000. Қосимов Б. Миллий уй\ониш. -Т.: Маънавият, 2002, 8-бет.

1 Каримов И.А. Адолат, Ватан ва халқ манфаати щар нарсадан улу\. -Т.: Ызбекистон, 1998, 53-бет.

1 Мустақиллик изощли илмий-оммабоп лу\ат. Тошкент – 2000. 41-б.

2 Мустақиллик изощли илмий-оммабоп лу\ат. Тошкент – 2000. 42-б

1 Ызбекистон Республикасининг давлат мустақиллиги ты\рисидаги щужжатлар. Т., 1991. 5-б.

1 Тўхлиев Н., Ҳақбердиев Қ., Эрмаматов Ш., Холматов Н. Ўзбекистон иқтисодиёти асослари. – Т.: “Ўзбекистон миллий энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти, 2006. – 121–122-б.

1 Умаров Б. Глобаллашув зиддиятлари. – Т.: “Маънавият”, 2006. – 52–58-б.

1 Қаранг: Гафарли М.С., Касаев А.Г.. Ривожланишнинг ызбек модели: тинчлик ва барқарорлик – тараққиёт асоси. Т.: Ызбекистон, 2001. –430 б.

Левитин Л. Ызбекистон тарихий бурилиш палласида. Т.: Ызбекистон, 2000. 368-б.

Дональд Карлайл Ызбекистон Ырта Осиё, истиқболдаги ытмиш ва щозирги замон ва бошқалар.

1 Каримов И.А. Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда. -Т.: Ўзбекистон. 1999. 15-19 бетлар.

1 Эргашев И. Тараққиёт фалсафаси. Т.: Академия, 2000, 59-бет.

1 Қаранг: Вопросы философии. 3-сон, 2001 йил, 6-б.

2 Ыша жойда. 8-сон, 2001 й., 14-бет.

1 Қаранг: Вопросы философии. 3-сон, 2001 й., 53-бет.

1 Каримов И.А. Ызбекистон буюк келажак сари. -Т.: Ызбекистон, 1999, 74-бет.

1 Яковлев А.Н. Қайтадан кашф этилган мамлакат. Сыз боши ырнида. «Халқ сызи», 2001 йил, 9 феврал.

1 Каримов И.А. Ызбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. -Т.: «Ызбекистон», 1993, 39-бет.

1 Œзбекистон: 13 йил мустаšил тараššиёт йœлида. - Т.: «Œšитувчи», 2004. 8-б.).

1 Каримов И.А. Œзбек халšи ќеч šачон, ќеч кимга šарам бœлмайди. -Т.: Œзбекистон, 2005. -160 бет.

2 Каримов И.А. Хавфсизлик ва барšарор тараššиёт йœлида. Т.6. Т.: «Œзбекистон», 1998. 181-бет.

1 Каримов И.А. Ватан саждагоќ каби муšаддасдир. Т.3. Т.: «Œзбекистон», 1996, 296-бет.

2 Назаров К., Очилдиев А. Миллий истиšлол ђояси: асосий тушунчалар, тамойиллар ва атамалар. -Т.: «Янги аср авлоди», 2002, 13-14- бетлар.

1 Назаров Й., Рœзиназаров Ш. Мустаšиллик ќуšуš демакдир. - Т.: «Œзбекистон», 1998, 14-б.

2 «Марказий Осиё маданияти» газетаси. 2000 йил 22-28 сентябрь.

3 Каримов И.А. Хавфсизлик ва барšарор тараššиёт йœлида. Т.6. Т.: «Œзбекистон», 1998, 25-бет.

4 Каримов И.А. Биз келажагимизни œз šœлимиз билан šурамиз. Т.7. Т.: «Œзбекистон», 1999, 382-бет.

1 Каримов И.А. Œзбек халšи ќеч šачон, ќеч кимга šарам бœлмайди. -Т.: Œзбекистон, 2005. 53-бет.

1 Каримов И.А. Хавфсизлик ва барšарор тараššиёт йœлида. -Т.6. -Т.: Œзбекистон, 1998, 54–бет.

1 Каримов И А. Ызбекистоннинг сиёсий, ижтимоий ва иқтисодий истиқболининг асосий тамойиллари. Ызбекистон Республикаси Олий Мажлисининг биринчи сессиясидаги маъруза. 1995 йил 23 феврал. «Ватан саждагощ каби муқаддасдир» китобида, 3-ж., -Т., Ызбекистон, 1996, 10-б.

2 Каримов И.А. Адолат қонун устуворлигида. Иккинчи чақириқ Ызбекистон Республикаси Олий Мажлисининг олтинчи сессиясидаги маъруза. 2001 йил 29 август. «Хавфсизлик ва тинчлик учун курашмоқ керак» китобида, 10-ж., -Т., Ызбекистон, 2002, 28-бет

1 Халилов Э. Ызбекистон Республикасининг Парламенти: Биринчи чақириқ Олий Мажлиснинг фаолияти. -Т.: Ызбекистон, 1999, 11-17 бетлар

2 Мустақиллик: изощли илмий-оммабоп лу\ати. -Т.: Шарқ. 1998, 179-б.

3 Готтерер Д. Омбудсман щақида Демократлаштириш ва инсон щуқуқлари журнали. 1999, 1-сон, 27-б.

1 Каримов И.А. Озод ва обод Ватан, эркин ва фаровон щаёт пировард мақсадимиз.-Т.: Ызбекистон, 2000. – 29-б.

1 Каримов И.А. Биз танлаган йыл - демократик тараққиёт ва маърифий дунё билан щамкорлик йыли. Т. II. –Т.: Ызбекистон, 2003, 31-б.

1 Каримов И.А Ўзбекистон ХХI аср бўса\асида: хавфсизликка тащдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т.: Ўзбекистон, 1997, 137-138-б.

1 Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлида. 6-жилд. -Т.:Ўзбекистон, 1998. 125-б.

2 Каримов И.А. Биз танлаган йыл – демократик тараққиёт ва маърифий дунё билан щамкорлик йыли. Т.II. -Т.: Ызбекистон, 2003. 34-б.

3 Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тараққи?т йылида. 6-жилд. -Т.: Ызбекистон, 1998. 125-бет.