O zbekiston respublikasi

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
Davlat ta’lim standartiga sharh
Kasb tanlashga yo`llash: Kasbga doir shaxsiy reja tuzish. Tanlangan
kasb-hunarga doir ma`lumotlar to`plash va tahlil qilish. Kasbiy qiziqish
va moyilliklarni aniqlash bo`yicha amaliy mashqlar bajarish. Kasb egallash
va ishga joylashishga doir shaxsiy rejani referat shaklida tayyorlash va
himoya qilish.
"Qishloq xo`jaligi asoslari" yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagi
bilimlarga ega bo`lishlari kerak:
Ishlab chiqarish asoslari: zamonaviy ishlab chiqarishning bozor
munosabati bilan uzviyligini; qishloq xo`jalik asoslari yo`nalishida ishlab
chiqarish texnologiyasi va uning mohiyatini; dehqonchilik,  chorvachilik
yo`nalishlari bo`yicha eksport va ichki bozor uchun ishlab chiqarilayotgan
mahsulotlar; qishloq xo`jalik ishlab chiqarishini rivojlantirishning
intensiv va ekstensiv yo`nalishlari; mahsulot ishlab chiqarishni nazorat
qilish, o`lchash va taqqoslash texnologiyasini; olinadigan daromad va
uni taqsimlash qoidalarini; ishlab chiqarish korxonasida mehnatni unumli
tashkil etish, tejamkorlik va ishbilarmonlik asoslarini; mehnatni ilmiy
tashkil etish; tabiatni muhofaza qilish va ishlab chiqarishni; dehqonchilik
va chorvachilik yo`nalishlariga oid tanlangan bitta kasb-hunar turini
tavsiflashni bilish.
Kasb tanlashga yo`llash: kasb tanlashga doir reja tuzishni, kasb
tanlashdagi xatolar va qiyinchiliklarni, kasbni to`g`ri tanlashning
mohiyati va istiqbolini, kasb tanlashda shaxs kasbiy qiziqish, moyillik va
qobiliyatlarini e`tiborga olish, kasb tanlashdagi onglilik va mustaqillik,
kasblarning murakkablik omillarini tahlil qilish, kasbga yaroqlilikni
belgilash va kasbga moyillikni tarbiyalash usullarini bilish.
"Qishloq xo`jaligi asoslari" yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagi
ko`nikmalarga ega bo`lishlari kerak:
Ishlab chiqarish asoslari: dehqonchilik va chorvachilik yo`nalishlari
bo`yicha zamonaviy dizayn talablari bilan uyg`unlashtirilgan mahsulot
tayyorlash bo`yicha ish usullarini egallay olish; maktab atrofidagi ishlab
chiqarish korxonalarida qo`llanilayotgan ishlab chiqarish texnologiyalari,
ularda shakllangan tejamkorlik tizimi, mehnat unumdorligini hisoblash.
Kasb tanlashga yo`llash: kasb tanlashga doir reja tuzishni, kasb
tanlashda shaxs kasbiy qiziqish, moyillik va qobiliyatlarini e`tiborga olish,
kasb tanlashdagi onglilik va mustaqillik, kasblarning murakkablik

55
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
Davlat ta’lim standartiga sharh
omillarini, kasbga yaroqlilikni belgilash va kasbga moyillikni tarbiyalash
usullarini tahlil qila olish.
"Qishloq xo`jaligi asoslari" yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagi
malakalarga ega bo`lishlari kerak:
Ishlab chiqarish asoslari: maktab atrofidagi ishlab chiqarish
korxonalarida qo`llanilayotgan ishlab chiqarish texnologiyalarida
shakllangan tejamkorlik tizimi va mehnat unumdorligini hisoblash.
 Kasb tanlashga yo`llash: Kasbga doir shaxsiy reja tuzish. Tanlangan
kasb-hunarga doir ma`lumotlar to`plash va tahlil qilish. Kasbiy qiziqish
va moyilliklarni aniqlash bo`yicha amaliy mashqlar bajarish. Kasb egallash
va ishga joylashishga doir shaxsiy rejani referat shaklida tayyorlash va
himoya qilish.

56
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
MEHNAT TA`LIMI FANIDAN O`QUV
DASTURI
(1 - 9-SINFLAR)
Uqtirish xati
Ushbu o`quv dasturlari umumiy o`rta ta`lim maktablarida Davlat
ta`lim standarti asosida mehnat ta`limi fanini o`qitishning mazmun-
mohiyatini, maqsad va vazifalarini belgilaydi.
Umumiy o`rta ta`lim maktablarida mehnat ta`limi fanini o`qitishning
maqsadi - o`quvchilarni aqliy va jismoniy mehnat turlari, jarayonlari
hamda kasblar bilan tanishtirish, ularda dastlabki mehnat ko`nikma,
malakalarini, mehnatga qiziqish, mehnatsevarlikni shakllantirish, ularni
mehnat va kasblarni qadrlashga, ahamiyatini tushunishga o`rgatish hamda
kasb tanlashga tayyorgarliklarini amalga oshirishdan iborat.
Ushbu maqsadni amalga oshirish uchun quyidagi ta`limiy - tarbiyaviy
va rivojlantiruvchi vazifalarni bajarish lozim bo`ladi:
Ta`limiy vazifa - o`quvchilarning barkamol shaxs bo`lib shakllanishlari
uchun ularga mehnat jarayonlari, kasb asoslarini (texnologiyasini)
o`rgatish va kasb tanlash bilan uyg`unlashtirish orqali kasbgacha
tayyorgarligiga zamin yaratish bilan egallagan bilimlarini uzviy
rivojlantirish asosida mehnat qurollari, vositalari, jarayonlari, hududiy
ishlab chiqarishning asoslarini o`rgatish; texnika va texnologiyalar asosida
egallanayotgan kasb-hunar sohasi xususiyatlari, shu sohaning ilg`or
vakillari faoliyati bilan tanishtirish.
Tarbiyaviy vazifa - o`quvchilarning umummehnat ko`nikmalarini
shakllantirish jarayonida ma`naviy-ahloqiy, aqliy, jismoniy, estetik,
ekologik, vatanparvarlik, insonparvarlik va tadbirkorlik sifatlarini
shakllantirib borish.
Rivojlantiruvchi vazifa - o`quvchilarning kasbgacha tayyorgarligini
rivojlantirish, mehnat ta`limi mazmunini takomillashtirish orqali
barkamol shaxs bo`lib yetishishlariga yordam berish.
Ijodiy vazifa - mehnat ta`limi jarayonida kasb-hunar asoslariga oid
bilim, ko`nikma va malakalarini zamonaviy talablar darajasida bo`lishini
ta`minlash uchun o`quvchilarning mustaqil ravishda ijodiy faoliyat yurita
olishi.
Amaliy vazifa - buyum, narsa namunalar asosida zaruriy buyurtmalarni

57
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
amalda bajara olish.
Maktabda mehnat ta`limidan o`tkaziladigan mashg`ulotlar qo`yidagi
vazifalarni amalga oshirishni nazarda tutadi:
- o`quvchilarda dastlabki nazariy va amaliy mehnat tajribalarini hosil
qilish, zamonaviy texnika borasidagi bilimlari doirasini yanada
kengaytirish, ularda kishilar mehnati va mehnat jarayoniga nisbatan
ijobiy munosabatda bo`lishga tayyorlash;
- o`ziga topshirilgan har qanday ishni uddalay bilish, mehnatning
o`ziga xos madaniyati va uning nazariy asoslarini egallash, o`z ishini va
o`rtoqlarining ishlarini rejalashtirish hamda tashkil eta olishga o`rgatish;
- o`quvchilarni mehnat ta`limi mashg`ulotlari jarayonida aqlli,
odobli, yaxshi ahloqiy sifatlar shakllangan, did-farosatli hamda jismonan
sog`lom qilib tarbiyalashni amalga oshirish.
Mehnat ta`limi fanining mazmunida shartli ravishda 5-9 sinflardan
boshlab o`quvchilar kamida uchta yo`nalish bo`yicha tayyorgarlik
ko`rishlari nazarda tutiladi. Masalan, qiz, o`g`il bolalar hamda ular
uchun umumlashgan yo`nalishlar tanlanishi mumkin.
Mehnat ta`limining yo`nalishlaridan tegishlisi maktab atrofidagi
korxona, tashkilot va kasb-hunar kollejlarida keng tarqalgan sohalarga
muvofiq tanlab olinadi. Har bir maktabda mehnat ta`limining quyidagi
yo`nalishlaridan tegishlilari asos qilib olinadi:
·
Texnologiya va dizayn
·
Servis xizmati
·
Qishloq xo`jaligi asoslari
Ushbu ta`lim yo`nalishlari mazmunan xalq hunarmandchiligi, ishlab
chiqarish asoslari va kasb tanlashga yo`naltirish bilan uyg`unlashtirilgan
holda amalga oshiriladi.
Mehnat ta`lim yo`nalishlari bo`yicha mashg`ulotlarni tashkil qilish
va o`tkazish ketma - ketligi mahalliy sharoit hamda imkoniyatlarni
hisobga olgan holda ta`lim muassasasi tomonidan belgilanadi. Har bir
yo`nalish bo`yicha ishlatiladigan elektr, ilg`or texnika va texnologiyalar
asoslari o`rgatiladi.
Mazkur yo`nalishlar yuzasidan quyidagi bo`limlar bo`yicha bilim,
ko`nikma va malakalar shakllantiriladi:
1-4 sinflar uchun:
1. Qog`oz va karton bilan ishlash.

58
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
2. Gazmol va tolali materiallar bilan ishlash.
3. Plastilin va loy bilan ishlash.
4. Turli materiallar bilan ishlash.
5. Badiiy qurish-yasash.
5-7 sinflar uchun:
1. Yog`ochga ishlov berish texnologiyasi.
2. Metallga ishlov berish texnologiyasi.
3. Uy-ro`zg`or buyumlarni ta`mirlash.
4. Elektrotexnika ishlari.
5. Pazandachilik asoslari.
6. Gazlamaga ishlov berish texnologiyasi.
7. Buyumlarni ta’mirlash texnologiyasi.
8. Qishloq xo’jaligi asoslari.
8-9 sinflar uchun:
1. Xalq hunarmandchiligi texnologiyasi.
2. Ishlab chiqarish asoslari.
3. Kasbga yo`naltirish asoslari.
Har bir dars mashg`ulotida xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya qilinadi.
O`quvchilarga mehnat ta`limi yo`nalishlari bo`yicha kasblar turlari
haqida axborotlar beriladi. Umumiy o`rta ta`lim maktablarining 5-9
sinflarida o`quvchilar soni shahar maktablarida 25 va undan ortiq bo`lsa,
moddiy texnik va kadrlar ta`minoti yetarli bo`lsa mehnat ta`limi darslari
shu sinflardagi o`quvchilarni ikki guruhga bo`lgan holda olib boriladi.
Mehnat ta`limining barcha yo`nalishlari bo`yicha 5 va 6 - sinflarda 6
kun (24 soat), 7-sinfda 10 kun (40 soat) 8-sinfda 16 kun (96 soat),
jami 160 soat amaliyot o`tkazish rejalashtirilgan.
Amaliyotning maqsadi - o`quvchilarga o`rgatilayotgan bilim, ko`nikma
va malakalarni bevosita unumli ishlab chiqarish mehnati jarayonida
qatnashish orqali (sanoat, qishloq xo`jalik va umumiy ovqatlanish
korxonalari, ustaxonalar, tashkilot, muassasa yoki hunarmand ustalar
huzurida) mustahkamlashni bozor munosabatlari qoidalari asosida
tashkil qilishdan iborat. Amaliyot ta`lim muassasasi yoki ishlab chiqarish
korxonasi imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda, o`quv yilida ko`zda
tutilgan ta`til vaqtida o`tkaziladi.
1-sinf
Qog`oz va karton bilan ishlash (13 soat)
Qog`oz va uning turlari, qog`ozdan buklash usulida turli o`yinchoqlar,
qog`ozdan savatcha, kitob uchun xat cho`p, "Qish" manzarasini

59
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
applikatsiya usulida ishlash, archaga osiladigan turli o`yinchoqlar
(xo`tikcha, chiqindi materiallar uchun paket, soyabonli shapka,
quticha, stakan, buzoqcha) yasash. Turli bayramlar uchun niqoblar,
maydalangan rangli qog`ozlardan mozaika usulida  mevalar shaklini
yasash. Rangli qog`ozlardan qirqilgan geometrik shakllar bilan ishlash.
Navro`z bayramiga tabriknoma tayyorlash. Sabzavot va mevalarning
urug`idan applikatsiya usulida  yo`lsimon naqsh tuzish.
Gazlama va tolali materiallar bilan ishlash (2 soat)
Tikuvchilik haqida ma`lumot. Tikuvchilikda ishlatiladigan asbob-
uskunalar va xavfsizlik texnikasi qoidalari. Chok turlari haqida ma`lumot,
to`g`ri chok tikishni o`rganish.
Plastilin va loy bilan ishlash (6 soat)
Loy yoki plastilin bilan ishlash qoidalari haqida tushuncha. Plastilindan
turli haykalchalar, jo`ja shaklini yasash. Pazandachilikda ishlatiladigan
xom ashyolar, asbob-uskunalar haqida suhbat. (Plastilindan tort, mevalar
shaklini yasash)
Turli materiallar bilan ishlash (4 soat)
"Oltin kuz" mavzusida gerbariy tayyorlash. Qishloq xo`jalik mehnati
turlari, o`simlik va gullarni parvarishlash.
Badiiy qurish-yasash  (8 soat)
Tabiiy va turli materiallardan o`yinchoqlar, parranda yoki hayvonlar
shakllarini qurish-yasash. Hokandoz, rangli qog`ozdan qirqilgan
geometrik shakllarni bir-biriga yelimlash, qog`ozni buklash va yelimlash
orqali o`yinchoqlarni, turli  maketlar  va uchuvchi  planer  qurish -
yasash.
2-sinf
Qog`oz va karton bilan ishlash (13 soat)
Qog`ozlarni buklash usullari, rangli qog`ozlardan turli gullar shaklini
yasash. Qog`ozni qirqish va buklash orqali dekorativ gullar, kitobcha
uchun muqova tayyorlash. Rangli qog`ozlardan archa bezaklarini yasash.
Rangli qog`ozlardan quyoncha, oq qush, baliq, qayiq, pingivin,
samolyot, pirpirak, ikkiga buklangan qog`ozlardan qirqib, applikatsiya

60
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
usulida  naqsh  yasash. Qog`oz va karton yordamida "Bahorgi guldasta" ni
applikatsiya usulida tayyorlash. Uchiriladigan qog`oz qush yasash.
Qog`ozdan applikatsiya usulida tabriknoma tayyorlash. Qog`ozdan turli
o`yinchoqlar yasash.
Gazlama va tolali materiallar bilan ishlash (5 soat)
Tikuvchilikda xavfsizlik texnika qoidalari. To`g`ri chok turidan
foydalanib,  igna uchun yostiqcha, gul shaklini tikish.
Texnik modellash (2 soat)
Harakatlanadigan o`yinchoqlar yasash.
Plastilin va loy bilan ishlash (4 soat)
Turli shakllarga ega bo`lgan o`yinchoqlar, xalq hunarmand ustalari
ishlagan ish namunalariga qarab plastilin yoki loydan o`yinchoqlar,
plastilindan uy jihozlarining namunalarini yasash.
Turli materiallar bilan ishlash (7 soat)
Tabiiy urug`lardan applikatsiya usulida naqsh tuzish. Tuxum
po`choqlaridan hajmdor o`yinchoqlar yasash. Mozaika usulida qo`qongul
shaklini, turli sabzavot va mevalarning urug`laridan yo`lsimon va kvadrat
ichida naqshlar tuzish, tabiiy materiallar bilan ishlash, quritilgan
barglardan hayvonlar shaklini, tabiiy materiallardan jonivorlar, chiqindi
materiallardan o`yinchoqlar yasash. Maktab yer uchastkasida bahorgi
dala ishlarini bajarish.
Badiiy qurish-yasash (3 soat)
Rangli qog`ozlardan archa bezaklarini, Navro`z bayramiga sinfni
bezash uchun turli materiallardan osma o`yinchoqlar qurish-yasash.
3-sinf
Qog`oz va karton bilan ishlash (13 soat)
Qog`ozdan turli parrandalar, turli geometrik shakllar, rangli
qog`ozlardan lola, qo`ziqorin, sichqon, o`yinchoqlar, gerlandiyalar,
archa bezaklarini tayyorlash  va bezash, mozaika usulida o`yinchoqlar

61
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
yasash. Rasm uchun ramka tayyorlash. Qog`ozdan gullar, pape-mashe
usulidan idishlar, hajmdor gul, applikatsiya usulida bayramlarga
tabriknomalar yasash.
Gazlama va tolali materiallar bilan ishlash (7 soat)
Chok turlaridan foydalanib, kartondan guldon, chovgum ushlagich,
yumshoq o`yinchoq tikish. To`qish turlari haqida ma`lumot, to`qishning
oddiy usullari, turli geometrik shaklarni to`qish.
Texnik modellash 2 soat
Turli harakatli o`yinchoqlar  yasash.
Plastilin va loy bilan ishlash (3 soat)
Plastilin yoki loydan turli idishlar, hayvonlar, o`yinchoqlar  yasash
Turli materiallar bilan ishlash (2 soat)
Tabiiy materiallardan turli o`yinchoq yasash. Chiqindi materiallardan
turli o`yinchoqlar yasash.
Badiiy qurish-yasash (7 soat)
Tabiiy xom ashyolardan applikatsiya usulida, urug`lardan mozaika
qurish - yasash. "Qush bolasi bilan" kompozitsiyasini qurish-yasash.
"Yil fasllari" manzarasini qurish-yasash.
4-sinf
Qog`oz va karton bilan ishlash (10 soat)
Mehnat ta`limi darslarida ish qurollaridan xavfsizlik qoidalari asosida
unumli foydalanish. Qog`ozlarni turli ko`rinishda murakkab shakllarda
buklab, o`yinchoqlar yasash. Turli bayramlarga applikatsiya usulida
tabriknoma  tayyorlash. Duradgorlik, temirchilik kasb-hunarlari haqida
ma`lumot. Qog`ozdan turli buyumlar savat, qaldirg`och, kabutar, xo`roz
yasash. Qorbobo ustaxonasida archa bezaklarini yasash. "Kuz" manzarasini
applikatsiya usulida ishlash. To`g`ri to`rtburchak ichida applikatsiyadan
foydalanib, naqsh tuzish. Gilamdagi naqshlar. Kulolchilik kasbi haqida
ma`lumot. Pape-mashe usulida kosa yasash. Xamir tayyorlashga o`rgatish
(qog`ozdan chuchvara).

62
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
Gazlama va tolali materiallar bilan ishlash (7 soat)
Chok turlari, yumshoq o`yinchoqlar tikish, to`qish  haqida
ma`lumot, to`qishda ishlatiladigan asbob-uskunalar, ulardan foydalanish
va xavfsizlik qoidalari, to`qish usullari. Gazlama gullaridan applikatsiya
usulida guldasta tayyorlash. Ipdan o`yinchoq yasash.
Texnik modellash  (2 soat)
Uchuvchi, suzuvchi va harakatlanuvchi  texnik modellar yasash.
Plastilin va loy bilan ishlash (5 soat)
Plastilin bilan ishlash. Ertak qahramonlarini yasash. Oshxona jihozlari
bilan tanishtirish. Plastilindan oshxona jihozlarini yasash. Uy-ro`zg`or
buyumlari bilan tanishtirish. Plastilindan uy-ro`zg`or buyumlarini yasash.
Turli materiallar bilan ishlash (5 soat)
Kuzgi gullarga qarab donlardan, urug`lardan  gul, tabiiy material,
xom ashyolardan gullar yasash. Gullarni o`stirish.
Badiiy qurish-yasash (5 soat)
Urug`lardan mozaika usulida turli hayvonlarni qurish-yasash. Mustaqil
ravishda tabiiy xom ashyolardan kvadrat ichida naqsh qurish- yasash.
Duradgorlik asboblari bilan tanishtirish. Turli idishlar yasash va uni
bezash. Geometrik shakllardan "Kuz" manzarasini qurish-yasash.
5-sinf
"Texnologiya va dizayn" yo`nalishi
Metallga ishlov berish texnologiyasi (18 soat)
Umumiy tushunchalar (2 soat)
Shakllantiriladigan bilimlar: Metallga ishlov berish ustaxonasining
tuzilishi. Metallga ishlov berishda xavfsizlik texnikasi qoidalari. Metallning
turmushda va xalq xo`jaligidagi ahamiyati, tuzilishi, turlari, sohalari.
Metallarning tashqi ko`rinishi va o`ziga xos belgilari.
Amaliy mustaqil ishlar: Metallarning turlari, xossalari, sifatlari,
shakllari, o`lchamlari, qo`llanilishi va ishlatilishi texnologiyalari bo`yicha
ma`lumotlar asosida laboratoriya ishlarini bajarish.
Asbob-uskunalar, moslamalar va ulardan  foydalanish (4 soat)

63
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
Shakllantiriladigan bilimlar: Metallga ishlov berishda qo`l asbob-
uskunalari, moslamalarining tuzilishi va turlari, vazifalari, foydalanish
qoidalari. Chilangarlik dastgohi. O`lchash va rejalash asboblari: chizg`ich,
buklama metr, metall qalamlar va boshqalar. Arralar va frezalar turlari.
Zubilo, otvyortka va omburlar. Bolg`alar va ularning turlari: po`lat,
yog`och, plastik bolg`alar va to`qmoqlar. Jilvir qog`ozlar tuzilishi va
turlari.
Amaliy mustaqil ishlar:  Metallga ishlov berishda ishlatiladigan qo`l
asboblarini turlarga ajratish va ularning ishga yaroqliligini aniqlash.
Asboblarni ishga tayyorlash va ishlash.
Mashina, mexanizm, stanoklar va ulardan foydalanish (2 soat)
Shakllantiriladigan bilimlar:  Metallga ishlov berish stanoklari va
ular haqida tushuncha. Mashinalarning asosiy qismlari (dvigatel, uzatish
mexanizmi, isitgich).
Amaliy mustaqil ishlar: Metallga ishlov berish stanoklarining
tuzilishi, qismlaridagi kuch-harakatning uzatilish yo`li, stanokni ishga
tayyorlash bosqichlarini o`rganish.
Mahsulotlarni ishlab chiqarish texnologiyasi (10 soat)
Shakllantiriladigan bilimlar: Metallarga ishlov berish texnologiyasi,
konstruktsiyalash elementlari. Yupqa tunuka va simdan buyumlar tayyorlash.
Metall buyumlarda biriktirish turlari: harakatsiz (payvand) va yarim
harakatchan (shlitsali, shponkali, rezbali). Metallarga ishlov berishda
qo`llaniladigan xalq hunarmandchiligi elementlari. Metallga ishlov
berishga oid kasb-hunarlar to`g`risida ma`lumot.
Amaliy mustaqil ishlar:  Detallar va buyumlar konstruktiv
qirqimlarini topish. Metallarga ishlov berish jarayonlari bilan
uyg`unlashtirilgan xalq hunarmandchiligi texnologiyasi.
Yog`ochga ishlov berish texnologiyasi (42 soat)
Umumiy tushunchalar (6 soat)
Shakllantiriladigan bilimlar: Yog`ochga ishlov berish ustaxonasining
tuzilishi. Yog`ochga ishlov berishda xavfsizlik texnikasi qoidalari.
Yog`ochning turmushda va xalq xo`jaligidagi ahamiyati, tuzilishi, turlari,
ishlatilish sohalari. Yog`ochlarning tashqi ko`rinishi va o`ziga xos belgilari.
Yog`ochning yaroqlilik va yaroqsizlik belgilari. Duradgorlikda ishlatiladigan

64
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
yog`ochlar: terak, tog`terak, shumtol, qarag`ay, eman, nok,  chinor
va boshqalar.
Amaliy mustaqil ishlar: Mahalliy hududda o`sadigan daraxtlar va
ulardan olinadigan yog`och turlarini o`rganish. Yog`ochlarning sifatini
va ularning nuqsonlarini aniqlash.
Asbob-uskunalar, moslamalar va  ulardan foydalanish (20 soat)
Shakllantiriladigan bilimlar: Duradgorlik dastgohi, qo`l asboblarining
tuzilishi va turlari, ulardan foydalanish qoidalari. O`lchash va rejalash
asboblari: chizg`ichlar, buklama metr, qalamlar,  xastkash va boshqalar.
Arralar va randalar turlari. Iskanalar, bolta va teshalar. Bolg`alar va ularning
turlari: po`lat, yog`och, plastik bolg`alar va to`qmoqlar. Egov va jilvir
qog`ozlar tuzilishi, turlari.
Amaliy mustaqil ishlar: Asbob-uskuna va moslamalarni ishga
tayyorlash, foydalanish va ta`mirlash.
Mashina, mexanizm, stanoklar va ulardan foydalanish  (2 soat)
Shakllantiriladigan bilimlar: Yog`ochga ishlov berish stanoklari va