O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

1  T o ‘lenov  J.T.  Hayot  falsafasi.  Toshkent,  1993,  154—155-betlar.

395

---

qurollanish  uchun  16—18  trillion  dollar  mablag‘  sarflandi.  Yer 

yuzida  qurollanish  uchun  har  daqiqada  1,5  milliard  dollar,  har 

yili  harbiy  maqsadlar  uchun  bir  trillion  dollar  mablag‘  sarf­

landi.  Bir  kunda  qurol-yaroqqa  ajratilgan  mablag‘  3,4—3,5  mil­

liard  dollami  tashkil  etmoqda.  Butun  iqtisodiyot  harbiylashtirildi. 

Natijada,  o ‘tgan  asrning  80-yillarining  boshida  jahonning 

ko‘pchilik  mamlakatlarida  yadroviy  qurollar  sinovini  to ‘xtatishga 

qaratilgan  ommaviy  harakatlar  kuchayib  ketdi.

Insoniyatning  taqdiriga  xavf  solib  turgan  eng  muhim  umum- 

bashariy  muammolardan  biri  yer  yuzida  vujudga  kelgan  «de- 

mografik  muammo»dir.  Yuqorida  eslatib  o ‘tganimizdek,  fan  va 

texnika  taraqqiyoti,  chunonchi,  meditsina  yutuqlari  ta’sirida  in­

son  tug‘ilishining  cheklanayotganligi  oqibatida  Yevropaning  ba’zi 

mamlakatlarida  aholi  soni  keskin  kamayib  ketdi.  Osiyo,  Afrika, 

Janubiy  Amerikadagi  mamlakatlarda  esa  aholi  sonining  yildan- 

yilga  ko'payib  borayotganligi  odamlaming  yildan-yilga  qashsho- 

qlashib  ketishiga  sabab  bo'lmoqda.  Akademik  A.D.Saxarov  ayt- 

ganidek,  yer  yuzidagi  xalqlarning  qashshoqligini  tugatish  uchun 

qariyb  15  yil  davomida  rivojlangan  mamlakatlar  milliy  daroma- 

didan  20  foizini  ajratib  turishi  zarur1.

Odamlaming  to‘yib  ovqat  yemasligi,  normal  uy-joy  sharoiti 

yo‘qligi,  tabobat  xizmatining  pastligi  tufayli  turli  kasalliklar 

soni  ortib  bormoqda.  Natijada,  bunday  mamlakatlarda  yashayo- 

tgan  kishilaming  umri,  rivojlangan  mamlakatlarda  yashovchi  aholi 

umridan  20  yil  kam  bo‘lmoqda.  Jahonda  demografik  ziddiyat 

keskinlashib  borayotgan  bir  sharoitda,  ba’zi  olimlar  tomonidan 

irqchilik,  m illatchilik,  shovinizm,  ulug‘  davlatchilik  kabi 

g'ayriinsoniy  g'oyalar  zo‘r  berib  targ‘ibot  va  tashviqot  qilinmoqda. 

Odamlaming  vijdon  erkinligi  oyoq-osti  bo‘lmoqda.  Inson  huquq- 

lari  poymol  qilinayotgan  mamlakatlarda  fuqarolarning  inson 

huquqlari  va  erkinligi,  demokratiya  va  oshkoralik  uchun  kurashi 

avj  olib  bormoqda.

Insoniyat  taqdiriga  dahshatli  xavf-xatar  tug‘dirayotgan  muam­

molardan  yana  biri  ekologik  inqirozdir.  Fan-texnika  yutuqlarini 

xalq  xo'jaligining  turli  sohalarida  me’yoridan  ortiq  qo‘llanishi