O z b e k is t o n r es p u b L i k a s I o liy

Tarbiyada  izchillik,  tizim lilik,  tarbiyaviy  ta ’sirlarning 
u yg‘unligi  va  uzluksizligi  qoidasi
Tarbiyaga tizimli  yondashish  tarbiyaning  pedagogik  harakatining 
provard  natijasiga  y o ‘naltirilganlik  darajasini  belgilab  beradi. 
Bunda  pedagogik  m aqsad  va  vazifalar,  uning  mazmuni  tarbiyaviy 
jarayonning  barcha  qatnashchilari  tomonidan  tan  olinishi  shart.
Am alda  tarbiyaviy  jarayon  umum  xalq  ishi  va  uzluksiz  b o ‘lishi 
lozim.
Tarbiya  ishida  izchillik  ju d a   muhimdir.  Tarbiyachi  avvaliga 
bolalardan  biror  narsani  talab  qilib,  so'ngra  o ‘zining  talabini  unutib 
q o ‘ysa,  yoki  o ‘zi  bu  talabga  x ilo f  ish  tutsa,  bu  hoi  tarbiyaga  ju d a  
salbiy  ta ’sir  qiladi.  0 ‘qituvchi  subutli;  o ‘z  lafziga  sobit  b o ‘lm o g‘i 
kerak.  Masalan,  «Ertaga  kundaliklaringizni  tekshiraman»,  «Oyoq
128

---

kiyimlaringizni  moylanganligini  k o ‘raman»  deb  v a ’da  berdingizmi, 
ijrosini  unutmang.  Pedagog  biror  tarbiyaviy  tadbir  uyushtirishni 
bolalarga  v a 'd a   qilib.  sal  orada  va'dasini  esdan  chiqarib  q o ‘ysa. 
o 'quvchilar  bunday  o'qituvchiga  ishonmay  qo'yadilar.  Har  bir 
pedagogning  ishi  bilan  s o ’zi  bir  b o ‘lmog'i  lozim.
0 ‘quvchilarga  birdaniga  ju d a   k o ‘p  talab  va  qoidalarni  taqdim 
qilish  mumkin  emas.  Bolalarga tarbiya va ta'lim   berishda  uzluksizlik 
va  tizimlilikka  rioya  qilish  kerak.
Ham ma  tarbiyachilar  o ‘quvchiga  bo'lgan  munosabatlarida  bir- 
birlariga zid harakatda boMmasliklari, bir xil, yagona talab q o ‘yishlari 
lozim.  Tarbiyaviy  ishda  bunday  izchillikka  rioya  etish  ju d a   ham 
muhimdir.
Afsuski.  amalda  ba'zan  oila  maktabning  talablarini  qoMlab- 
quvvatlamaydigina  emas,  balki  teskari  ta ’sir  k o ‘rsatadi.  0 ‘qituv- 
chilar  orasida  ham  talablarning  uyg4mligi  hamisha  ham  ta ’minla- 
navermaydi.  Tarbiya  uzoq  muddatli,  murakkab  jarayon,  unda 
ota-ona,  o ‘qituvchi,  jam oatchilik  va  boshqalar  qatnashadilar.  Shu 
sababli  ularning  ishida  izchillik  va  davomiylik  bo'lishiga  rioya 
etish,  o ‘quvchilarning  tarbiyalanganlik  darajasini,  tarbiya  metodlari 
va  shakllarini  o ‘z  vaqtida  aniqlab  olish  ju d a   muhimdir.  Bu  qoida 
tarbiya  ishida  tarbiyani  amalga  oshiradigan  barcha  b o ‘g ‘inlarning 
oila  va  maktab  o ‘quvchilar  va  yoshlar  tashkilotlari,  maktabdan 
tashqari  tarbiya  muassasalari  va  ishlab  chiqarish  jamoalarining, 
keng  jam oatchilikning  hamjihatlik  va  bamaslahat  ish  k o ‘rishini 
k o 'z d a  tutadi.  Chunki,  tarbiyaviy  ta'sirdagi  tizimlilik  faqat  yoshlarni 
emas,  balki  aholining  barcha  qatlamini  qamrab  olishi  kerak.  Aholi 
qatlamlarining  tarbiya  tizimiga jalb  qilishdagi  rang-barang  shakl  va 
metodlar ham  ijtimoiy-iqtisodiy  ham  pedagogik jihatdan,  nafaqat tub 
aholi,  balki  Respublikada  istiqomat  qilayotgan  boshqa  millatlar  va 
elatlarning  ham  maqsadlariga  y o ‘naltirilgan  b o iis h i  kerak.

---