Навоий кон-металлургия комбинати навоий давлат кончилик институти “кимё-металлургия” факультети

 
 ХУЛОСА 
XV аср охири - XVIII асрлар давомида янги иқтисодий таълимот - меркантилизм 
ва у билан боғлиқ сиѐсат пайдо бўлди. Бу таълимот бўйича миллат (халқ) бойлигининг 
асоси муомала соҳасида юзага келади (аввалги қарашлардан принципиал фарқ қилади). 
Бу таълимотда икки даврни ажратиш мумкин: 
1. Илк меркантилизм ѐки монетаризм (яъни пул дегани) XV-XVI асрларда (қисман 
XVII асрда) мавжуд бўлди ва бойлик асосан олтин, кумуш ва бошқа қимматбаҳо 
жавоҳирлардан иборат бўлади, деган ғояни илгари сурди. Шунга оид сиѐсат ҳам олиб 
борилган, унда четдан имкони борича кўпроқ нодир металлар келтириш ва уларни четга 
камроқ чиқариш тарғиб қилинган. 
2. Ривожланган меркантилизм таълимотида бойлик савдо-сотиқ соҳасида савдо 
баланси асосида юзага келган, имкони борича кўпроқ экспорт қилиш ва мумкин қадар 
камроқ импорт қилиш ғояси илгари сурилган. 
Меркантилизмнинг айрим мамлакатлардаги кўриниши миллий хусусият касб 
этган, айниқса Францияда кольбертизм, Германияда камералистика шакллари яхши 
маълум. Бу таълимот янги туғилаѐтган жамият - капитализм ривожи учун ижобий 
прогрессив ҳарактерга эга бўлди. Капиталнинг дастлабки жамғарилишига имкон яратди, 
мустамлакачилик тизимини қўллаб-қувватлади, товар-пул муомаласи ривожига олиб 
келди, молия тизимининг ривожи туфайли иқтисодиѐт жонланди. Меркантилизм 
таълимотида давлат иқтисодиѐтга фаол иштирок этиши шарт, шунга оид иқтисодий 
сиѐсат ҳам юзага келди. 
Меркантилизм тарихан чекланган бўлса ҳам (у XVIII асрда тўғри ва қаттиқ 
танқидга учради), таълимотлар тарихидан муносиб ўринни эгаллайди. Лекин бу таълимот 
ва унга асосланган сиѐсатни тўла амалга ошириш қандай оқибатларга олиб келиши 
мумкинлиги Жон Ло тажрибасидан маълум. Маърузанинг бу қисми талабаларга мустақил 
тайѐргарлик қуриш учун берилади. Меркантилизм молия тизими ва савдо ривожига 
муҳим ҳисса қўшди.