N xojiyeva, B. Sharipov, sh. Muxsinov

Evolyuciya hám servis xızmet
Evolyuciya - bul programmalıq támiynat turmıs siklining sanday basqıshıki bunda al operativ o'zgeriwde baladı hám usınıs etilgen jańa talaplar basqıshma - basqısh formaanadi, hám de sistemada ámelge asıriladı.
Servis xizmet ko'rsetiw - bul basqıshda programmalıq o'nim paydalı bolıp qaladı lekin tek ǵana o'zgerisler onıń tezligin asırıw maqsetinde qosıladı yaǵnıy programmalıq támiynatda ortalıǵında qátelerdi to'grilash hám o'zo'zgarishlarni súwretlew ámelge asıriladı. Jańa funksiyalar bolsa qosılmaydı.
Basqıshdan shıǵıw - programmalıq támiynat elege shekem isletiledi lekin onı payda etiw ushın jańa o'zgertiwler kiritilmaydi.
Programmalıq o'nim evolyuciyasi to'mendegilerge baylanıslı :
- Saqlanıp kiyatırǵan programmalıq o'nimdiń túri;
- Paydalanılıp atırǵan qurılıs procesi;
- Jaybarǵa tartılǵan jumısshılardıń tájiriybesi hám uqıplıyati. Ózgerisler ushın usınıslar sistema evolyuciyasi ushın tiykarǵı esaplanadı.
Inedtifikatsiya hám evolyuciyaning o'zgeriwi sistemanıń pútkil turmıs sikli mobanida dawam etedi.
Evolyuciya hám identifikaciya o'zgeris processleri

15. 1-súwret. Evolyuciya hám identifikaciya o'zgeris processleri.

Qáliplestirilgen ámelge asırılǵan hám test etilgen sistemanı tákirarlantiradigan jaratılıw procesiniń qaytıwı (tákirarlanıwı ). Zárúrli parq sanda ámelge asırıw o'zgeriwiniń birinshi basqıshı óz ishine programmanı túsiniwdi aladı. ásirese bul jaǵdayhaqiqiy sistema sho'lkemlestiriwshileri ámelge asırıwǵa juwapker bolmaǵanlaridaso bolıp tabıladı baladı. Dastruni túsiniw basqıshı dawamında siz programmanıń dúzılıw strukturasın, programmaǵa jaqsı tasir etetuǵın o'zgertiwlerdi qanday usınıwdı jáne onıń funksiyonalligini qanday támiyinlep beriwdi túsiniwińiz shárt. Zárúr o'zgerisler programmalıq inginiring procesiniń barlıq basqıshlarında de ámelge asırıw shárt bolmawi múmkin:
- Saldamlı sistema qátesi normal ámeliyat dawam ettiriwge múmkinshilik beriwdi ońlaw kerek bolǵanda;
- Eger sistema ortalıǵı ushın kútilmegen tásirler bolsa ;
- Eger tez juwap qaytarıwdı talap etetuǵın talaplar bolsa.
Programmalıq támiynat evolyutsiyası - bul o'zgeriwshen mápdar tárepler hám bazar talaplarına juwap beretuǵın programmalıq támiynattıń dáslepki shıǵarılǵanınan keyin úzliksiz rawajlanıwı. Programmalıq támiynattıń evolyutsiyası zárúrli áhmiyetke iye, sebebi sho'lkemler óz programmalıq támiynatına úlken muǵdarda aqsha sarplaydı hám tolıq bul programmalıq támiynatqa baylanisıp qaladı. Programmalıq támiynat evolyutsiyası programmalıq támiynattı o'zgeriwshen biznes talaplarına iykemlesiwge, kemshiliklerdi ońlawǵa hám programmalıq támiynat sistemaları ortalıǵında basqa o'zgeriwshen sistemalar menen integraciyalashuviga járdem beredi. Fred Bruks ozıniń " Tań qalǵanday joqlıq -oy" kitabında ádetdegi sistema bahasınıń 90% ten aslamı xizmet ko'rsetiw basqıshına tuwrı keliwin hám hár qanday tabıslı programmalıq támiynat anıq túrde xızmet ko'rsetiliwishini aytıp otedi. Tiykarınan, Agile usılları veb- texnologiyalarda jáne onıń átirapında texnikalıq xizmet ko'rsetiwge uqsas iskerlikke tiykarlanadı, bul jerde múmkinshiliklerdiń tiykarǵı bo'legi ramkalar hám standartlardan kelip shıǵadı.
Programmalıq támiynatqa texnikalıq xizmet ko'rsetiw qátelerdi ońlaw hám kisi jaqsılanıwlarǵa qaratılǵan bolsa, programmalıq támiynattı rawajlandırıw iykemlesiw hám basqa sistemaǵa ko'shiriwge qaratılǵan. Programmalıq támiynat texnologiyaları rawajlanıwda dawam etedi. Bul o'zgerisler jańa nızamlar hám teoriyalerdi jaratıw hám tiykarlawdı talap etedi. Birpara modeller keleshektegi programmalardı islep shıǵıwda qosımsha ay-pikirlerdi de talap etedi. Innovatsiyalar hám jaqsılanishlar haqıyqattan de programmalıq támiynattı islep shıǵıwdıń qápelimde formasın asırıp atır. Keleshektegi programmalıq támiynat evolyutsiyasına iykemlesiw ushın texnikalıq xizmet ko'rsetiw máseleleri de o'zgeriwi múmkin.
Programmalıq támiynat processleri óz-ózinen rawajlanıp, oqıtıw hám jetilistiriwden o'tip, alardıń natiyjeliligi hám nátiyjeliklıǵın mudami asıradı. Programmalıq támiynat evolyutsiyasına bolǵan mútajlik hesh kim paydalanıwshı talapları qanday rawajlanıwın aldınan aytıp bere almasligidan kelip shıǵadı. Basqasha etip aytqanda, ámeldegi sistemalar hesh qashan tamamlanmagan hám rawajlanıwda dawam etedi. Sistemalar rawajlanıp barar eken, bul shınıǵıwalalardi sheshiw ushın jaqsılaw sheshim tabılmasa, sistemalardıń quramalılıǵı asadı. Programmalıq támiynat evolyutsiyasınıń tiykarǵı wazıypaları sistemanıń funktsional aktuallıǵı, isenimliligi hám maslasıwshılıǵın támiyinlewden ibarat. Programmalıq támiynat evolyutsiyası tolıq qolda (programmalıq támiynat injenerleri tárepinen kiritilgen o'zgerisler tiykarında ), bo'lekan avtomatlastırılgan (mısalı, refaktoring qurallarından paydalanǵan halda ) yamasa tolıq avtomatlastırılgan (avtonom sazlaw yamasa evolyutsiya menen) bolıwı múmkin. Programmalıq támiynattıń rawajlanıwına Internet úlken tásir ko'rsetdi:
- World Wide Web hám Internet resurslariniń tez o'siwi paydalanıwshılar hám injenerlerge tiyisli maǵlıwmatlardı tabıwdı ańsatlashtiradi.
- har kim derek kodların júklep alıwı hám sal sebepli alardı o'zgertiwi múmkin bolǵan ashıq kodlı islep shıǵıw tez hám parallel evolyutsiyanı támiyinledi.