Муќаддима

 
OQOVA SUVLARNING TURLARI 
Oqova  suvlarni  effektli  tozalash  sxemasini  tanlash  uchun  ularni  turlarga  bo`lish 
zarurdir. 
        Oqova  suvlarni  bir  qancha  turlarga  bo`lish  sistemasi  bor:  suvlarning  texnologik 
jarayonda  ishtirok  etish,  kir  aralashmalarning  fazoviy-dispers  tarkibi,  ifloslanish 
darajasi, suv xavzalariga bo`ladigan ta`siriga qarab va boshqalar. 
        Texnologik jarayonlarda oqova suvlar quyidagicha ko`rinishda bo`ladi. 
        Reaktsion  suvlar  -  turli  reaktsiyalar  uchun  xarakterli  bo`lib,  ximiyaviy 
reaktsiyalarda xosil bo`ladi va ular boshlanqich moddalar bilan xam, oxirgi maxsulotlar 
bilan xam ifloslangan bo`ladi. 
        Xom  ashyo  va  boshlanqich  maxsulotlarni  tarkibida  texnologik  qayta  ishlash 
jarayonida xar xil moddalar bilan ifloslanuvchi suvlar. 
       Texnologik  jarayonlarda  olinadigan  va  ishlatiladigan  xom  ashyo  va  maxsulotlarni 
yuvish natijasida xosil bo`luvchи yuvilgan suvlar. 
       Suvli muxitda maxsulotlarni olish yoki qayta ishlash jarayonini o`tkazish natijasida 
xosil bo`luvchi boshlanqiч (matochnie) suvli eritmalar. Masalan: stirolni suvli sharoitda 
suspenzion  polimerazatsiya  qilish  natijasida  stirol  bilan,  polimer  zarrachalari  bilan, 
suspenziya stabilizatorlari bilan va boshqa bilan ifloslangan oqova suvlar qosil bo`ladi. 
        Suvni absorbent yoki ekstragent sifatida foydalanganda absorbtsion suyuqliklar va 
suvli ekstraktlar xosil bo`ladi. Absorbtsion suyuqliklarning katta miqdori uchib ketuvchi 
gazlarni namli tozalashda xosil bo`ladi. 
        Sovituvchi  suvlar  -  turli  xil  sanoat  korxonalarida  apparat  va  maxsulotlarni 
sovitishda ishlatiladi. Texnologik maxsulotlar bilan muloqotda bo`lmagan suvlar odatda 
aylanma suv ta`minoti (berk sistema) sistemasida foydalaniladi. 
       Boshqa 
oqova 
suvlar, 
suvli 
ko`llarni 
chiqarib 
tashlashda, 
parlarni 

---

104 
 
kondensatlanishida, jixozlarni (oborudovanie), idishlarni yuvishda va boshqa suvlar. 
       Oqova  suvlardagi  kir  aralashmalarning  fazoviy-dispers  tarkibiga  nisbatan  turlarga 
bo`linish  sistemasi  Ukraina  SSR  Fanlar  Akademiyasining  akademigi  L.A.Kul'skiy 
tomonidan  taklif  qilingan.  Bu  sistemaning  ma`nosi  shundan  iboratki,  sistemadagi 
qamma  iflos  aralashmalar  ularning  dispers  muqitga  nisbatan  to`rt  gruppaga 
bo`linishidir: 
       I  gruppa  -  oqova  suvlarda  10  -5  -  10  -4  sm  va  undan  katta  zarrachalarning  suvda 
erimaydigan kir aralashmalarini bo`lish. 
      II  gruppa  -  zarrachalarining  kattaligi  10-9  -  10  -7  yoki  10  -7  -  10  -5  sm  bo`lgan 
oqova suvlar. 
      III gruppa - tarkibida erigan gazlar va molekulyar -eruvchi organik moddalar bulgan 
oqova suvlar. 
      IV  gruppa  -  tarkibida  ionlarga  dissotsiatsiyalanuvchi  moddalar  bo`lgan  oqova 
suvlar. 
 
      Oqova  suvlardagi  kir  aralashmalarning  fazoviy  dispersion  xarakteristikasi  xar  bir 
gruppa  uchun  oqova  suvlarning  tozalash  usullarini  muayyan  turkumiga  taklif  qilishga 
imkon beradi. 
 

---

105