Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
87
172-173-oyatlarida ham ta'kidlangan, unda barcha tirik jonzot Yer yuziga tarqalishidan 
oldin Allohning oldiga guvohlik berishga chaqirilgani xususidagi Buyuk Ahd to‘g‘risida 
so‘z yuritiladi. Ushbu iqtibosda o‘sha vaqt xususida bunday deyiladi: 
Rabbingiz Odam o‘g‘illarining bellari (pushti kamarlari)dan zurriyotlari (ruhlari)ni olib, 
ularni o‘zlariga guvoh qilib turib: «Men Rabbingiz emasmanmi?» (dedi). Ular: «Yo‘g‘e! 
(Rabbimizsan!) Guvohlik berdik», dedilar. Qiyomat kuni: "Biz bundan g‘ofil (bexabar) 
edik"... deyishlarini (bilganimiz uchun shunday qildik).
Mavlono (Rumiy) xudoning tajallisiga yetishishni tavsif etganida ushbu an'anadan 
mutlaqo chekinmaydi: 
Bu (hayot)dan avval ruhlar sipehrdan yuqori edi, ular ham 
farishtalar ichgan idishdan no‘sh etar edi.
Mening ruhim sening san'ating uni o‘sha joyga tortgani uchun ham qo‘llari bilan chapak 
chaladi
. 
Islom tabiatning namuna ekani va jonning mutlaqo gunohsizligiga ishonch hosil qilgani 
bois Allohga zikr etilgan ibtidoiy guvohlik insoniyatga berilganini eslatib qo‘yishdan o‘zga 
narsani ko‘zlamaydi. Konversiya, islom - eslash (
zikr)
dir. U mavjud bo‘lgan narsani inkor 
etmaydi, aksincha, o‘zi «qaytish» va tasdiqlashdir. Ayni shu sababga ko‘ra, yangi 
musulmonlarning aksariyat ko‘pchiligi o‘zlarini bir dindan boshqasiga o‘tganlar emas, 
«qaytganlar» deb hisoblaydi. Bu o‘rinda aniqroq bo‘lgani uchun «tanib oluvchilar» degan 
tushunchani qo‘llagan ma'qul. Ispan tilida 
reconocerse musulmán 
degan oddiy bir 
ibora bor, uning ma'nosi
 
o‘zlikni musulmon deb tanishdir.
* * * 
Ushbu inson tabiati va diniy hayot xususidagi oddiy va ravshan bo‘lgan nekbin 
qarashdan ilhomlangan musulmonlar ko‘hna dunyoni muzaffar fath etuvchilar sifatida 
Yer yuzining turli taraflariga tarqab ketdi. Undan so‘ng diniy tarixning eng hayratlanarli 
voqealaridan biri ro‘y berdi, ya'nikim, cherkov otalari mamlakatlarining ko‘pchiligi har 
qanday yakkaxudolik tarixiga bir martagina yoziladigan ommaviy xiyonatni boshidan 
kechirdi. Aleksandriya, Antiox, Quddus singari ulkan patriarxal markazlarda xristian dini 
bir necha asr oldin asta-sekin ildiz otgan edi, o‘sha joylar bosqichma-bosqich, ammo 
izchil tarzda yangi dinga o‘z joyini bo‘shatib bera boshladi. Ushbu jarayonning yetakchi 
tarixchisi qayd etganiday, "600 yilda nazaretlik Isoni xudoning o‘g‘li ekaniga ishonib 
yurgan ko‘plab erkak va ayollar endilikda xudoga ishonadi va Muhammadni uning 
payg‘ambari deb biladi"
[211]
. 
Buning yorqin misoli G'azo shahridir. Bu shaharni xristianlashtirish juda sekinlik bilan 
amalga oshar edi va arab bosqinchilari unga kirib borganida
G'azo aholisi yangi dinni qabul qilish xususidagi da'vatlarga tayyor ekanini ma'lum qildi 
[...] mahalliy tarixchilarning gapiga qaraganda, ular shahar markazidagi ulkan cherkovni 
masjidga aylantirishni iltimos qilgan [...] Arablar kelganida xristianlarning hammasi ham 
islomni qabul qilishni istamagan; ularga Porfiriy cherkovi (442 yili qurilgan) da ibodat 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter