Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

tavassul
)larga toqat qilgan musulmon qavmdan o‘z 
marhamatini darig‘ tutadi, deb hisoblar edi. Vahhobiylar ibn Taymiyaning asarlaridan o‘z 
e'tiqodi uchun intellektual qarashlar sistemasini topgach, islomga u paydo bo‘lgan 
paytdagi sofligini qaytarish umidida mujodala boshladilar. Ularning nazdida, go‘yo chin 
e'tiqod kemasidan uloqtirilgan Qur'on va hadislar o‘rta asrlarda yashab o‘tgan faqihlar va 
ilohiyotshunoslar changalidan hamda asrlar loyqasidan ozod bo‘lishi kerak edi.
Tarixchilar o‘sha sabrsiz faollarga, ular ham xuddi Yevropadagi Reformatsiya davrining 
mutaassiblari yuritgan siyosatga o‘xshash yo‘l tutayotganini va bu mutlaqo kutilmagan 
oqibatlarga olib kelishi mumkinligini ko‘rsatib berishlari kerak edi. Masalalar ko‘pincha 
bir-biriga juda o‘xshash edi. O'rta asrlarning sxolastik binosi buzib tashlandi, uning 
o‘rnini individual ongda muqaddas bitikka nisbatan shakllangan ishonch egallashi kerak 
edi. O'tmishning buyuk allomalari nihoyat go‘rga tiqildi, ko‘pincha ular shafqatsizlarcha 
la'natlanadigan bo‘ldi. Avliyolik g‘oyasi ilk dindorlar (ularning barchasi avliyo bo‘lgani 
uchun avliyolikka muhtoj emas edi)ning so‘zligida mavjud bo‘lmagani uchun unga 
shubha bilan qaraladigan bo‘ldi. Masjidlardan bezak va hashamlar yo‘q qilindi, ilgarigi 
paytlarda san'at namunasi bo‘lgan murakkab muqaddas ramzlar odamlarning e'tiborini 
chalg‘itadi, deb hisoblanadigan bo‘ldi. Diniy marosimlar vahiyda ijozat berilgan darajaga 
qadar kamaytirildi. Shahar va qishloqlar muqaddas an'analardan tozalandi va 
standartlashtirish siyosatiga bo‘ysundirildi.
Vahhobiylar Markaziy Arabiston bo‘ylab yurishlar qilib, muqaddas shaharlar bo‘lmish 
Makka va Madinani ham zabt etdi. Bundan butun musulmon dunyosi dahshatga tushdi. 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter