Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
148
bo‘lgan demokratiya tajribasini (joriy etishni) to‘xtatib qo‘yish emas. Jazoirdagi yetakchi 
islomiy partiya rahbari Rashid al-G'annushiyning demokratik siyosiy boshqaruv bilan 
islomning bir-biriga zid kelmasligi xususidagi bir necha kitoblari Tunisdan boshqa 
mamlakatlarga ham tarqaldi. 
G'arbning kaltabin strategiyasi natijasida ayni paytda o‘ta haqoratomuz vaziyat vujudga 
keldi. Bunday vaziyatda G'arbni qattiq qo‘llab-quvvatlayotgan Yaqin Sharq 
mamlakatlarida ham xalqning vakolatiga ega bo‘lgan hukumatga xayrixohlik o‘ta 
sustligicha qolmoqda. Buning teskarisi o‘laroq, G'arb davlatlarining demokratiyani joriy 
etgan mamlakatlardagi jarayonlardan asabiylashishi davom etayotgan ko‘rinadi. Bundan 
chiqariladigan yana bir xulosa shuki, shu vaqtgacha arab dunyosining hech qaerida 
demokratiya va dunyoviylikka erishilmadi. Bu ikki tushunchadan biri ikkinchisini inkor 
qiladi.
Aksariyat musulmonlar o‘zlarining mana shunday tartib ostida yashayotganiga guvoh 
bo‘ladi. Bugun G'arbning ushbu mintaqaga mutlaqo salbiy ta'sir ko‘rsatayotgani ayon 
bo‘lib qolmoqda. G'arb Isroilga homiylik qilmoqda, bu davlatning o‘ziga qo‘shni bo‘lgan 
davlatlar yeriga bostirib kirayotganidan ko‘z yummoqda, hatto buning uchun pul ham 
to‘layotir. Jazoir misolidan so‘ng, demokratlashtirish arab dunyosiga xos jarayon emas, 
degan bir qarash paydo bo‘ldi.
Bunday sharoitdagi ijtimoiy va psixologik hayotda yashab bo‘lmasligi ayon. 
Demokratiya, so‘z va majlis qilish erkinligini ta'minlaydigan, qatag‘onga yo‘l 
bermaydigan mexanizm mavjud emas. G'arb Eron singari o‘ziga yoqmagan davlatlarni 
inson huquqlarini kamsitgani uchun ayblab keladi, shu bilan bir vaqtda, o‘ziga do‘st 
bo‘lgan mamlakatlardagi bunday kamsitishlarga qarshi lom-mim demaydi. Rejimlar 
nafaqat o‘z xalqining muhabbatidan, qolaversa, ishonchidan ham ayrilganini yaxshi 
biladi. Millatchilikdan hafsalasi pir, dindan esa begona bo‘lgan rejimlar yo‘lboshchilari 
G'arbga tobora ko‘proq suyanib qolmoqda. Hammayoqni islomiy muxolifat bosib ketgan 
bir sharoitda ichki muxolifatni nima qilish kerak? Uni shafqatsizlarcha bo‘g‘ib tashlash 
kerak.
Qiynoqlarni qo‘llash faqatgina so‘roq qilishning tasodifiy quroli emas. ko‘pgina 
mamlakatlarda u davlatni boshqaruv tizimining ajralmas qismi hamdir. Va u yana 
odamning g‘ururini o‘ldiradigan vosita sifatida inqirozga yuz tutganga o‘xshaydi. Bugungi 
kunda dindorlarning, xuddi o‘tmishda bo‘lgani kabi ta'qiblar kuchaygani sari e'tiqodi ham 
mustahkamlanib bormoqda. Menga Zaynab al-G'azzoliyning - U Misrning katta ta'sir 
kuchiga ega bo‘lgan musulmon faollaridan biridir - kundaligidan bir parcha keltirishga 
ijozat bersangiz:. 
Meni holdan toyib qolgan paytlarim qiynash uchun zambilda olib ketishar edi. Ular o‘z 
qamchisi bilan infektsiya tushib ulgurgan yaralarni qaytadan savalab qonatib yuborardi. 
Bu paytda yaralar bir oz tuzalib, po‘sti ko‘cha boshlagan bo‘lardi. Men holsizlikdan 
oyoqda turolmay yiqilib tushganimda ham biror odamni suyab turadigan u yoki bu 
ayyorona moslama yordamida kaltaklashni davom ettirishardi. Hatto hushimni 
yo‘qotganim ham ularni to‘xtata olmas edi: ular meni ko‘proq qiynashni istar edi, 
shuning uchun qiynoqlarni davom ettirib, tanamga sog‘liq uchun zararli bo‘lgan 
allaqanday dorilarni ukol qilishar edi. Meni qiynayotgan kishining qamchisi soat osha, 
kun osha itlar bilan, itlar esa majburiy va chidab bo‘lmas holat bilan almashar edi. O'lim 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter