Microsoft Word shajarayi xorazmshohiy lotin ziyouz com doc

---

Muhammad Yusuf Bayoniy. Shajarayi Xorazmshohiy 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

1

Muhammad Yusuf  

BAYONIY 

 

SHAJARAYI  

XORAZMSHOHIY 

 

 

Qo‘lyozma manbalar asosida nashrga tayyorlovchi, lug‘at va izohlar muallifi 

Iqboloy Adizova. 

Mas’ul muharrir filologiya fanlari nomzodi 

Nusratullo Jumaev. 

 

 

 

BIZGA PINHON, MUARRIXGA AYON MOZIY... 

 

Kechmishing bor chindan ham uzoq,  

Ilgay olmas barchasii ko‘zim.  

Maqtamasman moziyni, biroq  

Utmishingni o‘ylayman bir zum. 

Abdulla ORIPOV 

 

O‘zbek xalqi olis o‘tmishni o‘rganish, moziyni qayta kashf etish yo‘lida muhim yutuqlarga erishdi. 

Ammo turg‘unlik davrida tarixshunoslik borasida ham qatag‘on etilgan sarhadlar, yolg‘on hukmronlik 

qilgan davrlar bor edi. Natijada, xalqimiz o‘tmishining muhim va katta bir davri tarix haqidagi 

tadqiqotlarda dam, adabiy asarlarda ham chinakan aksini topmadi. Bu O‘rta Osiyoning Chor Rossiyasi 

tomonidan zabt etilishi davridir. Arab va Chingizxon bosqinidan keyingi eng dahshatli bu bosqin 

tasviri, hatto, xalq tarixining nodir badiiy kashfiyoti bo‘lmshi Abdulla Oripov «O‘zbekiston» 

qasidasida ham aks etmagan: 

 

Bosh ustingdan o‘tdi ko‘p zamon,  

O‘tdi islom, o‘tdi zardushti.  

Har uchragan nokasu nodon, 

Ona xalqim, yoqangdan tutdi. 

Seni Chingiz g‘azabga to‘lib 

Yo‘qotmoqchi bo‘ldi dunyodan.  

Jaloliddin samani bo‘lib 

Sakrab o‘tding Amudaryodan... 

 

Tarixiy fojialar zanjiridan uzilib qolgan bu halqa haqida nega shoir sukut saqlaydi? Nega o‘zga 

shoir va yozuvchilar, xalq ziyolilari tarixning bu davri haqida fikr yuritmaydilar? Har qalay, sukutda 

ham turfa hikmat va ma’no bordir. Lekin asosiy sabab xalqning avomu ziyolisi o‘z madaniy merosidan 

uzilib qolganida bo‘lsa kerak «...biz o‘z tariximizdan shu qadar uzoqlashib ketdik-ki,— deya kuyinib 

yozadi shoir Xurshid Davron,— bolalarimiz 1873 yilda Xiva qanday zabt etilgani haqida umuman 

tushunchaga ega bo‘lmagan holda, 1812 yilgi Moskva yong‘ini haqida keragidan ortiq tafsilotlargacha 

gapirib beradilar» («Щzbekiston adabiyoti va san’ati» gazetasi, 1989, 1 yanvar soni). 

Xuddi ana shu — Xivaning Chor Rossiyasi tomonidan zabt etilishi haqidagi ma’lumotlarni 

---

Muhammad Yusuf Bayoniy. Shajarayi Xorazmshohiy